औपचारिक पत्र लेखन म्हणजे काय, महत्व, स्वरूप, नमुने | Formal Letter Writing In Marathi

Formal Letter Writing In Marathi – औपचारिक पत्र लेखन किंवा फॉर्मल  लेटर रायटिंग हा पत्र लेखन चा एक प्रकार आहे. कोणत्याही सरकारी किंवा खाजगी कार्यालयाशी किंवा संस्थेशी संबंधित व्यक्ती/अधिकारी यांना औपचारिक पत्र लिहिले जाते.

सहसा या व्यक्ती अपरिचित असतात. ही पत्रे पूर्णपणे व्यावसायिक किंवा अधिकृत किंवा सरकारी असतात. यामध्ये आपण कोणत्याही प्रकारचे संभाषण किंवा जवळीक समाविष्ट करत नाही.

जसे कि अनौपचारिक पत्र लेखन मध्ये पाहिले कि, तिथे शिस्त, क्रमबद्धता, किंवा शब्दांना / पत्राच्या लांबी बद्दल फार काही खास लक्ष दिले जात नाही, परंतु औपचारिक पत्र लेखनात,

• भाषा अतिशय सोपी आणि सभ्य असावी लागते.
• पत्र फक्त कामाच्या बाबी किंवा समस्यांबद्दल लिहावे लागतात.
• अशी पत्रे प्रामुख्याने शाळेच्या मुख्याध्यापकांना, अर्जाचा नमुना, शासकीय विभागातील अधिकाऱ्यांना कोणत्याही समस्येची माहिती देण्यासाठी, शहराशी संबंधित कोणत्याही समस्येसाठी संपादकांना किंवा महापालिकेच्या महापौरांना पत्र लिहिल्या जातात.

समस्या प्रभावीपणे लिहिण्यासाठी या प्रकारच्या अक्षरांना मर्यादित शब्दांची आवश्यकता असते.

औपचारिक पत्राचे प्रकार – Types of formal letters in Marathi

मुख्य तीन कागदपत्रांमध्ये औपचारिक पत्र विभागले गेले आहे:

• सामाजिक पत्र
• व्यावसायिक किंवा व्यवसायिक पत्र
• सरकारी कार्यालयांसाठी पत्र

औपचारिक पत्रांतर्गत पुढील पत्रांचाही समावेश होतो – Examples Of Formal Letters in Marathi

1. अर्ज पत्र – शाळेतील कोणत्याही प्रकारच्या समस्येशी संबंधित अर्ज लिहिला जातो.
   • शाळेचे मुख्याध्यापक
   • शुल्क मुक्त
   • आर्थिक मदतीसाठी पत्र
   • शिष्यवृत्तीसाठी पत्र
2. अर्जाचा फॉर्म – कोणत्याही कंपनी, संस्थेत नोकरीसाठी अर्ज लिहिला जातो.
3. अभिनंदन पत्र – जेव्हा आपण कोणत्याही अधिकाऱ्याला त्याच्या यशाबद्दल पत्र लिहितो तेव्हा त्याला अभिनंदन पत्र लेखन म्हणतात.
4. शुभेच्छा पत्र – जेव्हा आपण कोणत्याही प्रवासाच्या किंवा पदोन्नतीच्या पावतीवर कोणत्याही अधिकाऱ्याला पत्र लिहितो तेव्हा त्याला शुभेच्छा पत्र लिहिणे म्हणतात.
5. बिझनेस लेटर – समजा जेव्हा आपण बिझनेस फॅशन शोला पत्र लिहितो तेव्हा त्याला बिझनेस लेटर म्हणतात.
6. तक्रार पत्र – जेव्हा आपण कोणत्याही समस्या किंवा अडचणीवर आधारित पत्र लिहितो तेव्हा त्याला तक्रार पत्र लिहिणे म्हणतात.
7. धन्यवाद पत्र – जेव्हा आपण कोणत्याही कार्यक्रमासाठी आभार मानण्यासाठी पत्र लिहितो तेव्हा त्याला धन्यवाद पत्र लेखन म्हणतात.
8. शोक पत्र – जेव्हा आपण एखाद्या अधिकाऱ्याला स्वतःचा किंवा त्याच कुटुंबातील सदस्याचा अपघात झाल्यास त्याला सांत्वन पत्र लिहितो तेव्हा त्याला सांत्वन पत्र म्हणतो.
9. संपादकीय पत्र – जेव्हा आपण वृत्तपत्राच्या संपादकाद्वारे आपले मत कोणत्याही सरकारी अधिकाऱ्यापर्यंत पोहोचवतो तेव्हा त्याला संपर्क पत्र लेखन म्हणतात.

औपचारिक पत्र लेखनाचे नियम कोणते? (Rules for writing a formal letter?)

औपचारिक पत्र लिहिताना पुढील गोष्टी लक्षात ठेवाव्या –

• औपचारिक पत्रे हि नियमांनी बांधलेली असतात.
• अशा पत्रांमध्ये तोलून मापून भाषा वापरली जाते. यामध्ये अनावश्यक गोष्टींचा उल्लेख होत नाही.
• पात्राची सुरुवात आणि शेवट प्रभावी असावा.
• पत्राची भाषा सोपी असावी, मजकूर स्पष्ट आणि सुंदर असावा.
• जर तुम्ही वर्ग किंवा परीक्षा हॉलमधून पत्र लिहित असाल, तर वर्ग किंवा परीक्षा हॉल (तुमच्या पत्त्याच्या जागी) आणि K B C (तुमच्या नावाच्या जागी) लिहावे.
• पृष्ठाच्या डाव्या बाजूने समासाच्या बरोबर एका रेषेत पत्र लिहावे.
• पत्र फक्त एका पानावर लिहिण्याचा प्रयत्न करा जेणेकरून सातत्य राहील.
• पत्र लिहिताना मुख्याध्यापकांनी पाठवणाऱ्याच्या जागी त्याचे नाव, वर्ग आणि तारीख लिहावी.

औपचारिक पत्रलेखनाचे पुढील सात भाग आहेत – Parts Of formal letter writing in Marathi

• पत्र प्राप्तकर्त्याचे पद आणि पत्ता.
• विषय – ज्या विषयावर पत्र लिहिले जात आहे ते एका वाक्यात फक्त शब्द-चिन्हांमध्ये लिहा.
• संबोधन – ज्याला पत्र लिहिले जात आहे – सर, माननीय इ.
• मुख्य मजकूर किंवा सामग्री – दोन परिच्छेदांमध्ये लिहा: पहिला परिच्छेद – तुमच्या समस्येबद्दल लिहा.
• दुसरा परिच्छेद – तुम्हाला त्यांच्याकडून काय अपेक्षित आहे ते लिहा आणि धन्यवाद देऊन समाप्त करा.
• स्वाक्षरी आणि नाव – तुमची स्वाक्षरी करा आणि त्याखाली तुमचे नाव लिहा.
• पाठवणाऱ्याचा पत्ता- मोहल्ला/शहराचा परिसर, शहर, पिनकोड.
• तारीख.

औपचारिक पत्रात वापरले जाणारे संबोधन, अभिवादन आणि समाप्ती – Important Things to used in formal letter writing in marathi

औपचारिक पत्र लेखन करताना समोरील व्यक्तीस त्याच्या पद, प्रतिष्टे नुसार योग्य ते संबोधन केले गेले पाहिजे. तुम्ही पुढील तक्त्याचा वापर करू शकतात.

पत्र ज्यांना लिहायचे आहे	संबोधन	अभिवादन	समापन
व्यवसायिक पत्र , कार्यालयी पत्र  , प्रार्थना हि पत्रे अनोळखी व्यक्तींना पत्रे लिहिली जातात.	श्रीमान , महोदय ,माननीय , मान्यवर।	यात अभिवादन केले जात नाही.	याचिकाकर्ता, दयाळूपणे, प्रामाणिकपणे किंवा विश्वासू

औपचारिक पत्राचे स्वरूप – Format Of Formal Letters In Marathi

• औपचारिक पत्र लेखन डावीकडून सुरू होते. सर्वप्रथम, ‘सेवेत’ हा शब्द लिहून, पत्र प्राप्तकर्त्याचे नाव लिहून, प्राप्तकर्त्यासाठी योग्य संबोधन वापरले जाते. उदाहरणार्थ – श्रीमान, आदरणीय, आदरणीय इ.
• यानंतर, पत्रावर पत्र प्राप्तकर्त्याचा “पत्ता/कंपनीचे नाव” लिहिले जाते.
• त्यानंतर पत्र ज्या उद्देशाने लिहिले जात आहे त्याचा ‘विषय’ लिहावा.
• विषय लिहिल्यानंतर, पत्र प्राप्तकर्त्यासाठी पुन्हा एकदा संबोधन शब्द वापरला जातो.
• पत्ता लिहिल्यानंतर, पत्राचा मुख्य विषय तपशीलवार वर्णन केला जातो जातो.
• मुख्य विषय संपवताना उत्तराची वाट पाहणे, धन्यवाद, बाकी कार्यक्षम इत्यादींचा वापर करावा.
• यानंतर, पत्राच्या शेवटच्या भागात, “तुमचे प्रामाणिक, तुमच्यासाठी कृतज्ञ, तुमचे आज्ञाधारक” इत्यादी शब्द लिहावेत.
• पत्र पाठवणारा “नाव/कंपनीचे नाव, पत्ता, तारीख” लिहितो.
• पत्राच्या शेवटी लेखकाची सही असते.

औपचारिक पत्राचा फॉरमॅट –

पत्र प्राप्तकर्त्याचे नाव आणि पत्ता ………..

तारीख ………….

पत्राचा विषय………….

उपदेश……….

विषय पत्र लिहिण्याचे कारण (तुम्ही पत्र लिहिण्याचे कारण) ………….

पत्राचा तपशील………….

काम संपादित करण्याची विनंती……….

पत्र लिहिणाऱ्या व्यक्तीचे नाव, स्वाक्षरी आणि पोस्टचे नाव………….

औपचारिक पत्रे लिहिण्यासाठी कोणते घटक आवश्यक आहेत? – Elements required for writing formal letters in Marathi

1. मौलिकता – अक्षराची भाषा पूर्णपणे मूळ असावी. पत्र नेहमी उद्देशानुसार लिहिले पाहिजे.
2. संक्षिप्तता – आधुनिक युगात वेळ खूप मौल्यवान आहे. औपचारिक पत्रासाठी मुख्य विषय थोडक्यात पण पूर्णपणे लिहावा लागतो.
3. योजनाबद्ध – पत्र लिहिण्यापूर्वी, पत्राच्या संबंधात योजना करणे आवश्यक आहे. नियोजनाशिवाय अक्षराची सुरुवात आणि शेवट अनुकूल पद्धतीने करता येत नाही.
4. पूर्णता- पत्र लिहिताना पूर्णता लक्षात ठेवणे देखील आवश्यक आहे. पत्रात सर्वकाही लिहिल्यानंतर, महत्वाची कागदपत्रे जोडली पाहिजेत. त्यामुळे संपूर्ण पत्रावर विचारमंथन करून पत्र लिहायला सुरुवात करावी.
5. आकर्षक – पत्रातील आकर्षकपणाचा घटक वाचकाला खूप प्रभावित करतो. पत्र सुंदर आणि वाचायला आणि बघायला आकर्षक असावे. पत्र चांगल्या कागदावर व्यवस्थित टाईप केलेले असावे.

औपचारिक पत्राचे उदाहरण – Example of a formal letter

नोकरीसाठी पत्र लिहिणे

परीक्षा हॉल
नवी दिल्ली
तारीख: जानेवारी 1, 20xx

प्राचार्य साहेब
मराठा हायस्कूल,

मयूर विहार

दिल्ली-110091

विषय: मराठी शिक्षक पदासाठी अर्ज

सर,
तुम्ही ‘Hindustan Times’ मध्ये प्रकाशित केलेल्या जाहिरातीला प्रतिसाद म्हणून मी माझा मराठी शिक्षक पदासाठी अर्ज पाठवत आहे. माझे वैयक्तिक तपशील खालीलप्रमाणे आहेत: नाव: KHG, वडिलांचे नाव: ABS, जन्मतारीख: 20 मे 1970. क्षणिक पात्रता अर्थ:

मी माध्यमिक शिक्षण मंडळातून 1986 मध्ये 10वीची परीक्षा 70% गुणांनी उत्तीर्ण झालो आहे.
मी 1988 मध्ये माध्यमिक शिक्षण मंडळातून 12वीची परीक्षा 78% गुणांसह उत्तीर्ण झालो आहे.

• दिल्ली विद्यापीठातून 1992 मध्ये 72% गुण मिळवून बीएची परीक्षा उत्तीर्ण.
  मी 1993 मध्ये रोहतक विद्यापीठातून 70% गुणांसह बीएड परीक्षा उत्तीर्ण केली आहे.

मी गेल्या वर्षी कृष्णा नगर येथील डीएव्ही शाळेत मराठी शिक्षक म्हणून काम केले आहे. हे पद केवळ एक वर्ष रिक्त होते. त्यामुळे मला तेथून नोकरी सोडावी लागली. मी तुम्हाला खात्री देतो की जर तुमच्या निवड समितीने मला ही संधी दिली तर मी तुमच्या अपेक्षा पूर्ण करीन आणि माझ्या पूर्ण समर्पणाने आणि निष्ठेने काम करीन.

धन्यवाद,
तूमचा आज्ञाधारक शिष्य
वैभव
(स्वाक्षरी)

औपचारिक पत्र लेखनाचे वेगवेगळ्या विषयांवर नमुने

1. शाळेची शुल्क माफी साठी विनंती अर्ज /पत्र | मुख्याध्यापकांना विनंती पत्र | Shalechi Fees Mafi Sathi Patra
2. वृक्षारोपणासाठी रोपांची मागणी करणारे ४ पत्र | Ropanchi Magani Karnare Patra
3. शाळा सोडल्याचा दाखला अर्ज नमुना | School leaving certificate application in marathi
4. शालेय ग्रंथालयासाठी पुस्तकांची मागणी करणारे पत्र | Pustakachi Magni Karnare Patra Lekhan Marathi

FAQ: औपचारिक पत्र लेखन (Formal Letter Writing In Marathi)