कलौंजी बियाणे: माहिती, वापर, फायदे, दुष्परिणाम, काळजी | Kalonji in Marathi | Kalonji Seeds in Marathi | Black Seeds in Marathi

कलौंजी चे झाड मराठी माहिती – Kalonji Plant in Marathi

कलौंजी बियाणे मूळचे दक्षिण आणि दक्षिण-पश्चिम आशियातील मूळ कांदा कुटुंबातील असून वार्षिक फुलांच्या रोपापासून मिळतात. फुले वाळून जातात आणि प्रत्येक पाकळ्या काही बिया देतात.

कलौंजी बियाणे मराठी माहिती – Kalonji seeds in Marathi

पुरातत्वशास्त्रज्ञांच्या आश्चर्य चेहर्‍याची कल्पना करा ज्याने राजा तुतानकमुनच्या थडग्याचे उत्खनन केले: त्यांना प्राचीन इजिप्तमधील खजिनांमध्ये कलौंजी बियाणे देखील ठेवलेले मिळाले! हे फक्त तेव्हा हा मसाला किती मौल्यवान होता हे दर्शविते आणि पूर्वीच्याकाळी लोकांच्या स्वयंपाकघरात त्याचा दररोज वापर होत असे, असे समजते.

आणि कलौंजी बियाणे त्याच्या चव वाढविण्याच्या वैशिष्ट्यांसाठी फक्त मौल्यवान नाही. डोकेदुखी, दातदुखी, दमा, संधिवात आणि आतड्यांमधील जंत आणि अनुनासिक रक्तसंचय (Blood Congestion) ते इन्फेक्शनपर्यंतच्या प्रत्येक गोष्टीवर हा एक उपाय आहे. प्राचीन ग्रीसच्या डिस्कोर्डीज सारख्या डॉक्टरांनी अशी नोंद केली आहे की रूग्णांना कलौंजीचे बियाणे अनेक आजारांकरिता देण्यात येत असत. तर, आज रात्रीच्या जेवणासाठी त्या कलौंजी बियाणांपैकी काही घ्या, कारण हे आपल्‍याला माहित असल्यापेक्षा अधिक चांगले आहेत.

असे काही वैज्ञानिक पुरावे आहेत की कलौंजी बियाणे रोगप्रतिकारक शक्ती वाढविण्यासाठी, कर्करोगाचा प्रतिकार करण्यास, गर्भधारणा रोखण्यास, सूज कमी करण्यास आणि अ‍ॅलर्जी कमी करण्यास मदत करू शकेल असे काही वैज्ञानिक पुरावे आहेत, परंतु मानवांमध्ये अद्याप पुरेशी माहिती नाही.

निरोगी आणि चवदार असण्याव्यतिरिक्त, कलौंजी बियाणे त्या अन्नास नैसर्गिक काळ्या रंगाचा सौंदर्य देखील देतात. प्रत्येक जेवणाला सजवण्यासाठी आपण हे वापरू शकता. ही बियाणे वेळोवेळी प्रत्येक रेसिपीसाठी योग्य ठरली आहेत. तर, आपल्या हातात कलौंजीची बियाणे घ्या आणि प्लेटवर योग्य आणि मसालेदार जेवणासाठी टाका.

कलौंजी बियाणांचा वापर | Kalonji Seeds Uses in Marathi

केसांच्या वाढीसाठी | Kalonji Seeds Benefits for Hair in Marathi

• केसांच्या वाढीस प्रोत्साहन देते
• अकाली केस पांढरे होणे रोखते
• कोरडे केस मॉइश्चरायझ करते
• केसांचे नुकसान ठीक करते
• स्क्याल्पचे आरोग्य सुधारते
• केस गळणे थांबवते

कलौंजी तेलाचा केसांवर वापर कसा करावा? | How to Use Kalonji Seeds for Hair in Marathi?

• दोन चमचे (आपल्या केसांच्या लांबीनुसार आपण बदलू शकता) एका वाडग्यात तेल घ्या. आपण त्यात नारळ तेल किंवा एरंडेल तेल देखील मिक्स करू शकता.
• या तेलात स्वच्छ कापूस बुडवा आणि आपल्या स्क्याल्पला लावा.
• सुमारे पाच मिनिटे तेल मालिश करा आणि शॉवर कॅपने आपले केस झाकून टाका. सुमारे एक तासासाठी ते तसेच सोडा.
• थंड पाणी आणि सौम्य शैम्पूने ते धुवा.
• परिणाम पाहण्यासाठी आठवड्यातून किमान दोनदा असे करा.

वजन कमी करणे | Kalonji for Weight Loss in Marathi

विज्ञान सूचित करते की सक्रिय फायटोकेमिकल भूक आणि चरबी कमी करण्यासाठी जबाबदार असलेल्या विशिष्ट जीन्सना सक्रिय करून वजन कमी करण्याच्या प्रक्रियेस वेगवान करते.

कलौंजी तेलाचा वजन कमी करण्यासाठी वापर कसा करावा? | How to Use Kalonji for Weight Loss in Marathi?

1) मध आणि लिंबासह

एक चिमूटभर कलौंजी बिया (5-10) घ्या आणि त्याची बारीक पावडर करा. एक ग्लास कोमट पाण्यात कलौंजी पावडर घाला आणि चांगले मिक्स करा. त्यात एक चमचा मध घालून अर्धा लिंबाचा रस पिळून घ्या. सर्वकाही छान मिसळा आणि रिकाम्या पोटी घ्या.

2) लिंबाचा रस सह

एका भांड्यात ८-१० कलौंजी बिया घ्या आणि त्यात अर्धा लिंबाचा रस पिळून घ्या. आता ही कलौंजी १-२ दिवस उन्हात ठेवा. वजन कमी करण्यासाठी दररोज 2-4 कलौंजी घ्या.

आरोग्यदायी कलौंजी बियाणांचे फायदे | Kalonji Seeds Benefits in Marathi

मधुमेह होणे टाळते :

कलौंजी बियाण्याचे पहिले काम म्हणजे मधुमेहापासून बचाव. आयुर्वेदानुसार, ह्या बिया रक्तातील साखरेच्या पातळीत अचानक वाढ होण्यास प्रतिबंध करतात आणि जास्त तहान, थकवा आणि त्रास यांसारख्या मधुमेह मुळे होणारी इतर लक्षणे देखील रोखू शकतात. कलौंजी तेल, बियाणे किंवा पूरक आहार नियमित सेवन केल्याने रक्तातील साखरच सुधारत नाही तर मधुमेहावरील इन्सुलिन देखील विकसित होते.

काळ्या चहाच्या कपात पाव चमचा कलौंजीचे तेल घाला आणि रक्तातील साखरेची पातळी खाली आणण्यासाठी रिकाम्या पोटी प्या.

पोटाचा अल्सर बरे करते :

पोटाचा अल्सर वेदनादायक असू शकतो आणि हे फोड पोटातील भाग खातात. संशोधकांनी असे स्पष्ट केले आहे की कलौंजी बिया खाल्ल्याने केवळ पोटातील अल्सर कमी होत नाहीत तर अल्कोहोलच्या दुष्परिणामांपासून पोटाच्या अस्तराचे संरक्षण होते आणि पचनक्रिया वाढते.

जळजळ कमी करते :

तीव्र जळजळ आरोग्याच्या विविध विकारांना कारणीभूत ठरते आणि शारीरिक कार्यांमध्ये अडथळा आणू शकते. कलौंजीमध्ये आढळणारा एक सक्रिय कंपाऊंड थायमोक्विनोन स्वादुपिंडासह शरीराच्या अवयवांमध्ये जळजळ कमी करण्यास मदत करतो. आयुर्वेद सूज कमी करण्यासाठी दररोज थोड्या प्रमाणात कलौंजी तेल घेण्याचा सल्ला देतात.

कोलेस्ट्रॉल कमी करते :

बॅड कोलेस्ट्रॉल किंवा LDL हे हृदयरोगाच्या मागे एक मुख्य कारण आहे. नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ हेल्थ ने प्रकाशित केलेल्या अभ्यासानुसार बॅड कोलेस्ट्रॉल (LDL) चे स्तर कलौंजी बियाणे लक्षणीय प्रमाणात खाली आणते तर कलौंजी बियाणांची पावडर HDL किंवा चांगले कोलेस्ट्रॉल सुधारते.

कर्करोग विरोधी गुणधर्म :

अँटिऑक्सिडंट्सचा साठा असल्याने, कलौंजी बियाणे मुक्त रॅडिकल्सना ज्यामुळे विविध प्रकारचे कर्करोग होऊ शकतात त्यांना निष्फळ करते. कर्करोगावरील गुणधर्म कर्करोगाच्या पेशींना निष्क्रिय करतात आणि स्वादुपिंड, फुफ्फुस, गर्भाशय आणि स्तनाच्या कर्करोगाच्या विरूद्ध कार्य करतात.

बॅक्टेरिया नष्ट करते :

कलौंजी तेल आणि बियाणांची पावडर अँटी-बॅक्टेरियाचे गुणधर्म दाखवते आणि विशिष्ट प्रकारच्या जिवाणूंशी प्रभावीपणे लढू शकतात. बॅक्टेरियामुळे झालेल्या त्वचेच्या इन्फेक्शनवर कलौंजी तेलाचा उपयोग त्वचेला बरे करतो आणि लालसरपणा कमी करतो. हे मेथिसिलिन-प्रतिरोधक जीवाणू, स्टॅफिलोकोकस ऑरियस, विशेषत: मधुमेहाच्या आजारांमुळे होणाऱ्या संक्रमणापासून बचाव करण्यासाठी देखील कार्य करते.

स्मरणशक्ती वाढवते :

स्मृती कमी होणे आणि आकलन क्षमता कमी झाल्याची समस्या वृद्धांना जाणवतात. आयुर्वेद स्मरणशक्ती वाढविण्यासाठी आणि स्मृति जाणे, अल्झायमर, इत्यादी न्यूरोलॉजिकल विकार होऊ नये म्हणून पुदीनाच्या पानांसह कलौंजी तेल किंवा बियाणांची पावडर खाण्यास सांगते.

पुष्कळ ताजी पुदीना पाने पाण्यात उकळा आणि त्यात अर्धा चमचा कलौंजी तेल किंवा बियाणांची पूड घाला. मेंदूच्या चांगल्या कार्यासाठी दररोज रिकाम्या पोटी खा.

किडनीचे कार्य सुधरवण्यास मदत करते :

आयुर्वेदिक चिकित्सक किडनीचे आरोग्य सुधारण्यासाठी काळ्या बिया किंवा कलौंजी तेलाच्या फायदेशीर असल्याचे आश्वासन देतात. कलौंजी पावडरसह मध आणि कोमट पाण्याचे नियमित सेवन केल्यास किडनीचे कार्य बरे होते, किडनी स्टोन होत नाही.

सांधेदुखी बरे करते :

कलौंजी तेल किंवा बियाणांची पूड सांध्यांमधील कार्य अडचणीविना घडवून वेदना कमी करते. बियाण्यातील सक्रिय संयुगे सांध्याच्या हालचाली सुरळीत करतात, ज्यामुळे जळजळ बरे होते.

जर आपल्याला सांध्यातील कडकपणा, सूज आणि दुखणे असेल तर, एक कप व्हिनेगरमध्ये 1 चमचा kalauji तेल समान प्रमाणात मध घेऊन मिसळा आणि दिवसातून दोनदा सांध्यावर लावा.

मजबूत दात :

दात आणि हिरड्या मजबूत होण्यासाठी दररोज काही कलौंजी बियाणे चघळा. जर आपण सूजलेल्या हिरड्या, हिरड्यांना रक्तस्त्राव आणि दात अकाली पडत असतील तर हे बियाणे त्वरित उपाय म्हणून काम करतात. दहीमध्ये अर्धा चमचे कलौंजी तेल किंवा पावडर मिसळून हिरड्या वर लावल्यास दातदुखी कमी होईल.

मूळव्याध बरे करते :

मूळव्याध म्हणजेच Piles मुळे गुदद्वार भागात तीव्र वेदना होतात आणि काळोनजी त्यावर उपचार करण्यासाठी त्वरित उपाय म्हणून काम करतात. बियाणे मधील रेचक गुणधर्म स्टूल बल्कमध्ये जमा करतात आणि बद्धकोष्ठतेचा नैसर्गिकरित्या उपचार करतात. आतड्यांची हालचाल सुलभ करण्यासाठी ब्ल्याक टी सोबत रिकाम्या पोटी घ्या. कलौंजी तेल आणि व्हिनेगर यांचे मिश्रण समान प्रमाणात करा, ते थोडेसे गरम करा आणि वेदनेपासून त्वरित आराम मिळवण्यासाठी बाधित भागावर लावा.

टाचेच्या भेगा बरे करते :

भेगा होण्याचे अनेक कारणे आहेत. लठ्ठपणा, चुकीच्या साईजचे चप्पल, मॉइस्चरचा अभाव यामुळे कुरूप आणि वेदनादायक भेगा होऊ शकतात. भेगा साफ करण्यासाठी प्रभावित भागावर काळी बियाणांची पूड किंवा तेल चोळा. आपण कलौंजी तेलामध्ये लिंबाचा रस घालू शकता आणि सोल वर मालिश करू शकता. हे मिश्रण केवळ बॅक्टेरिया साफ करत नाही परंतु त्वचाही मऊ करते.

शक्ती वाढवते :

प्रतिकारशक्ती सुधारण्यासाठी आणि विविध संक्रमणांपासून बचावासाठी शक्ती देण्यासाठी आपल्या रोजच्या आहारात एक चमचा काळी बियाणे घाला. निरनिराळ्या जीवनसत्त्वे यांचे उर्जास्थान असल्याने, हे बियाणे दृष्टी सुधारण्यास आणि मोतीबिंदूस प्रतिबंध करण्यास देखील मदत करतात. आयुर्वेदाचा अभ्यासकरणाऱ्या लोकांनुसार दृष्टीच्या समस्या सोडविण्यासाठी ताज्या गाजरच्या रसामध्ये अर्धा चमचा कलौंजीचे तेल टाकून पिण्यास सांगतात. तरी डोळ्याशी संबंधित समस्यांसाठी कलौंजी तेल घेण्यापूर्वी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

कलौंजी बियाणांचे दुष्परिणाम | Side Effects of Kalonji Seeds in Marathi

• मोठ्या प्रमाणात घेतले तर कमी रक्तदाब किंवा लो ब्लड शुगर होऊ शकते ज्यामुळे जीवनासाठी धोका असू शकतो.
• गरोदरपणात कलौंजी अन्नामध्ये जोडणे सुरक्षित आहे. परंतु, नियमितपणे ते खाताना किंवा मोठ्या प्रमाणात सेवन करताना, गर्भाच्या आरोग्यास धोका असू शकतो.
• स्तनपान देण्याच्या दरम्यान त्याचा परिणाम फारसा माहिती नाही. तर, सुरक्षित बाजूस राहण्यासाठी, आपण स्तनपान करताना त्याचा वापर टाळला पाहिजे.
• जर आपण कोणतीही शस्त्रक्रिया केली असेल किंवा कोणतीही शस्त्रक्रिया करायची असेल तर हे घेऊ नये. शस्त्रक्रिया दरम्यान किंवा शस्त्रक्रियेनंतर, त्यात रक्तस्त्राव होण्याचा धोका असू शकतो आणि कदाचित आपल्या शस्त्रक्रियेस अडथळा आणू शकतो.
• मसाले निसर्गात उबदार असतात आणि आपल्याला रक्तस्त्राव विकार असल्यास अडचणी निर्माण करतात. यामुळे नाकातून रक्तस्त्राव होण्याची समस्या उद्भवू शकते.
• जर आपण मधुमेहासाठी एक औषध म्हणून कलौंजी बियाणे घेत असाल तर आपण नियमितपणे आपल्या रक्तातील साखरेची पातळी तपासली पाहिजे कारण ते रक्तातील साखरेची पातळी कमी करते आणि कोणतेही दुष्परिणाम आढळल्यास त्याचा वापर थांबवा.

कलौंजी वापरत असताना घ्यावयाची काळजी | Precautions when Using Kalonji Seeds in marathi

• कलौंजीमुळे रक्तस्त्राव होण्याचा धोका वाढू शकतो. म्हणूनच, कलौंजीचे सेवन करताना डॉक्टर्सचा सल्ला घ्या.
• कलौंजी खाण्यात काही प्रमाणात घेणे सुरक्षित आहे. तथापि, स्तनपान करताना कलौंजी पूरक आहार घेण्यापूर्वी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
• कलौंजी रक्तातील साखरेची पातळी कमी करू शकते. म्हणून, सामान्यत: अँटीडायबेटिक औषधांसह कलौंजी घेताना आपल्या रक्तातील साखरेचे निरीक्षण करण्याचा सल्ला दिला जातो.
• कलौंजी रक्तदाब कमी करू शकतात. म्हणून, सामान्यत: अँटीहाइपरटेन्सिव्ह ड्रग्ससह कलौंजी घेताना आपल्या रक्तदाबावर लक्ष ठेवण्याचा सल्ला दिला जातो.
• कलौंजी काही प्रमाणात खाणे सुरक्षित आहे. तथापि, गरोदरपणात कलौंजी पूरक आहार घेण्यापूर्वी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

कलौंजीचे इतर नावे – Other Names of Kalonji Seeds in Marathi

• Kalonji Seeds in English – Black seeds, Oninon seeds and Nigella Seeds
• Kalonji meaning in Marathi – काळे तीळ, कांद्याचे बी 
• Kalonji Seeds in Hindi – प्याज की बीज, आशीष के बीज, काले बीज
• Other – Ajenuz, Aranuel, Baraka, Black Cumin, Black Caraway, Charnuska, Cheveux de Vénus, Cominho Negro, Comino Negro, Cumin Noir, Fennel Flower, Fitch, Graine de Nigelle, Graine Noire, Kalajaji, Kalajira, Kalonji, La Grainer Noire, Love in a Mist, Mugrela, Nielle, Nigella sativa, Nigelle de Crête, Nigelle Cultivée, Nutmeg Flower, Poivrette, Roman-Coriander, Schwarzkummel, Small Fennel, Toute Épice, Upakuncika.

FAQ – कलौंजी बियाणे | Kalonji in Marathi | Kalonji Seeds in Marathi

Video For kalonji seed in marathi