आज कालच्या धावपळीच्या जीवनात रक्तदाबाची तक्रार होणे ही एक सामान्य गोष्ट झाली आहे. काही लोक कमी रक्तदाबाच्या समस्येने त्रस्त असतात, तर काही लोकांना वेळोवेळी उच्च रक्तदाबाचा सामना करावा लागतो. आपण मागच्या लेखात उच्च रक्तदाबाबद्दल सविस्तर माहिती बघितली, आजच्या या लेखात तुम्ही कमी रक्तदाबाची व्याख्या म्हणजे लो ब्लड प्रेशर म्हणजे काय आणि त्याचे प्रकार जाणून घेणार आहात. याशिवाय लो ब्लड प्रेशर ची कारणे, लक्षणे आणि त्यावरचे उपाय या सर्व गोष्टी आवाज आपण इथे जाणून घेणार आहोत.
पण त्याआधी मी तुम्हाला सांगतो की, कमी रक्तदाब सारखी समस्या अजिबात हलक्यात घेण्यासारखी नाहीये, कारण त्यामुळे शरीरातील अतिमहत्त्वाचे अवयव निकामी होऊ शकतात. हृदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता. अशा बऱ्याच गोष्टी आहेत ज्याचा आपण पुढे सविस्तर अभ्यास करूया.
चला तर मग सुरू करूया,
लो ब्लड प्रेशर काय आहे? – What is Low Blood Pressure in Marathi
कमी रक्तदाबाला हायपर टेन्शन असेही म्हणतात. कोणत्याही व्यक्तीच्या शरीरात कमी रक्तदाबाची स्थिती तेव्हा उद्भवते जेव्हा रक्तदाब सामान्यपेक्षा खूपच कमी होतो. जर आपण सामान्य रक्तदाबाबद्दल बोललो तर त्याचे प्रमाण 120/80 असले पाहिजे परंतु जेव्हा एखाद्या व्यक्तीचा रक्तदाब 90/60 च्या खाली जातो, तेव्हा त्याला कमी रक्तदाब किंवा हायपर टेन्शन असल्याची शक्यता असते.
शरीरात पाण्याची कमतरता, औषधाचा परिणाम, शस्त्रक्रिया किंवा गंभीर दुखापत, अनुवांशिक किंवा अनुवांशिक, ताणतणाव घेणे, औषधे घेणे, खाण्याच्या चुकीच्या सवयी, दीर्घकाळ भूक लागणे किंवा अनियमित खाण्याच्या सवयी अशा कोणत्याही कारणास्तव कोणत्याही व्यक्तीला लो ब्लड प्रेशर ची समस्या होऊ शकते.
आता आपण बघूया कि कमी रक्त दाबाची म्हणजेच लो ब्लड प्रेशर ची कारणे काय आहेत? किंवा कोणत्या कारणाने हा लो ब्लड प्रेशर सारखा आजार होतो.
कमी रक्तदाब / लो ब्लड प्रेशर ची कारणे – Causes of low blood pressure in Marathi
लो ब्लड प्रेशर ची समस्या कोणावरही ओढवू शकते, परंतु हा आजार होण्याची काही प्रमुख कारणे खालीलपैकी असू शकतात,
- वय – एकदम उभे राहिल्यावर किंवा खाल्ल्यानंतर रक्तदाब कमी होणे हे प्रामुख्याने 65 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या प्रौढांमध्ये आढळते. न्यूरल मध्यस्थी हायपोटेन्शन सहसा मुले आणि तरुण प्रौढांना प्रभावित करते.
- औषधे – जे लोक काही आजार किंवा रोगांसाठी औषधे घेतात, उदाहरणार्थ, उच्च रक्तदाबासाठी औषधे जे लोक घेतात, त्यांना कमी रक्तदाबाचा त्रास होण्याचा धोका असतो.
- शारीरिक स्थिती – गर्भधारणा, हृदयरोग, अंतःस्रावी समस्या, निर्जलीकरण, अतिसार, संसर्ग, रक्त कमी होणे/अशक्तपणा, ऍलर्जी, आहार समस्या इ.
- रोग – पार्किन्सन रोग, मधुमेह आणि काही हृदयाच्या स्थितींमुळे तुम्हाला कमी रक्तदाब होण्याचा धोका जास्त असतो.
लो ब्लड प्रेशर होण्या मागची कारणे काय असतात, सविस्तर जाणून घेण्यासाठी आमची पुढील पोस्ट वाचा –
कमी रक्तदाब / लो ब्लड प्रेशर ची लक्षणे – Symptoms of low blood pressure in Marathi
- सर्वसाधारणपणे, जेव्हा तुम्हाला अचानक अशक्तपणा किंवा चक्कर येते तेव्हा कमी रक्तदाबाची लक्षणे दिसू शकतात, परंतु त्यात प्रामुख्याने थकवा, नैराश्य, मळमळ, तहान, फिकट गुलाबी त्वचा, थंडी वाजून येणे, डोके लागणे आणि जलद हृदयाचे ठोके यांचा समावेश होतो.
- श्वास लागणे, छातीत दुखणे, हृदयाचे अनियमित ठोके. , खूप ताप, मान ताठ, कमी रक्तदाब ही दीर्घ काळासाठी समस्या असल्यास, उलट्या आणि जुलाब देखील होऊ शकतात, मूर्च्छित होणे, खूप थकवा येणे, थोड्या काळासाठी अस्पष्ट दृष्टी किंवा काहीतरी कमी होणे ही रक्तदाब कमी होण्याची मुख्य लक्षणे आहेत.
- जर तुम्हाला खूप चक्कर येत असेल तर तुम्ही तुमचा बीपी वेळोवेळी तपासत राहा.
- डोळ्यांसमोर काळी छटा असल्यास किंवा गडद दिसत असल्यास, हे देखील लो बीपीचे लक्षण आहे.
- जेवणात बरे न वाटणे किंवा वेळेवर भूक न लागणे हे कमी रक्तदाबाचे लक्षण आहे.
- उलट्या झाल्यासारखे वाटणे
- काहीही न करता थकणे किंवा खूप वेळा थकणे. जर तुमच्यासोबत असे होत असेल तर बीपी नक्की तपासा.
- कधीकधी श्वास घेण्यास त्रास होतो. हे देखील कमी रक्तदाबाच्या सामान्य लक्षणांपैकी एक आहे.
- चालताना तुम्हाला काही नीट दिसत नसेल किंवा अंधुक दृष्टी येत असेल तर हे देखील कमी रक्तदाबाचे लक्षण असू शकते.
कमी रक्तदाबाचे गंभीर परिणाम – Serious effects of low blood pressure in Marathi
कमी रक्तदाबाच्या स्थितीत शरीराच्या अवयवांना योग्य रक्तपुरवठा होत नाही, त्यामुळे पक्षाघात, हृदयविकाराचा झटका आणि किडनी निकामी होण्याची शक्यता असते. सामान्य जीवनात, बीपी खूप कमी असल्यास, रुग्ण बेशुद्ध होऊ शकतो, तो शुद्धीत नसल्यास, व्यक्तीच्या डोक्याला गंभीर दुखापत होऊ शकते. अशा अनेक प्रकरणांमध्ये ब्रेन हॅमरेजची प्रकरणेही नोंदवली गेली आहेत.
अत्यंत हायपोटेन्शनचा परिणाम जीवघेणा गुंतागुंत होऊ शकतो, सर्वात सामान्य गोष्टींसह:
- गोंधळ, विशेषत: वृद्ध लोकांमध्ये – बरेच लोक या गोष्टीला वयाशी जोडतात आणि अंड्याकडे दुर्लक्ष करतात.
- सर्दी, वारंवार आणि वारंवार सर्दी जाणवणे
3.कोंबडी, फिकट त्वचा - जलद, उथळ श्वास
- कमकुवत आणि जलद नाडी-नाडी/नाडी
कमी रक्तदाब / लो ब्लड प्रेशर साठी घरघुती उपाय – Home Remedies for Low Blood Pressure in Marathi
- जर तुम्हाला लो बीपीची समस्या असेल, तर कधीही एकदम डचकून उठू नका. यामुळे डोळ्यासमोर अंधारी येऊन चक्कर येण्याचा आणि तुम्ही खाली पडण्याचा धोका असतो. म्हणून हळू हळू निवांत उठण्याचा प्रयत्न करा.
- केव्हापण खाणे म्हणजेच अवेळी आणि जड आहार घेणे टाळा, यामुळे बीपी कमी होतो कारण अशा स्थितीत पचनसंस्थेकडे रक्ताचा प्रवाह जलद होतो परंतु शरीराच्या इतर भागांमध्ये त्याचा वेग मंदावतो. यामुळे पीडित व्यक्तीला सुस्त वाटते. कमी बीपीची समस्या असल्यास, आपण आपल्या आहारात बटाटे, भात, पास्ता आणि ब्रेड इत्यादी कार्बोहायड्रेटयुक्त पदार्थांचे प्रमाण कमी केले पाहिजे.
- ताणतणाव सुद्धा कमी केला पाहिजे यामुळे रक्तदाब वाढू शकतो किंवा कमी होऊ शकतो, त्यामुळे तणाव हे देखील रक्तदाब कमी होण्याचे कारण असू शकते.
- तुमच्या आहारात नेहमीच्या हिरव्या पालेभाज्यांसह, केळी, टरबूज, डाळिंब आणि द्राक्षे यांसारख्या फळांचा ठळकपणे समावेश करा. बीटच्या रसाचे नियमित सेवन केल्याने रक्तदाबही संतुलित राहतो.
- तुमच्या आहारात रस, ताक शिकंजी आणि लस्सी यांसारख्या द्रवांचे प्रमाण वाढवा आणि भरपूर पाणी प्या.
- जर तुम्हाला कमी रक्तदाब असेल तर उपवास टाळा आणि जास्त वेळ रिकाम्या पोटी राहू नका. दर तासाला थोडे थोडे खा. तीन तासांच्या अंतराने थोडे थोडे खाणे चांगले.
- खूप गरम पाण्याने आंघोळ करणे टाळा, यामुळे शरीराचे तापमान वाढू शकते.
- 6-8 तास पुरेशी झोप घ्या, कारण थकव्यामुळेही रक्तदाब कमी होतो.
लो ब्लड प्रेशर साठी घरगुती उपाय अगदी सविस्तर जाणून घेण्यासाठी तुम्ही आमची पुढील पोस्ट वाचऊ शकता,
कमी रक्तदाबाचे प्रकार कोणते? – Types Of Low Blood Pressure in Marathi
कमी रक्तदाबाची कारणे आणि विश्लेषण घटकांच्या आधारे काही श्रेणींमध्ये विभागले जाऊ शकतात:
- ऑर्थोस्टॅटिक, किंवा पोस्ट्चरल हायपोटेन्शन – ऑर्थोस्टॅटिक हायपोटेन्शनमुळे जेव्हा तुम्ही बसलेल्या स्थितीतून उभे राहता तेव्हा पायांमध्ये गुरुत्वाकर्षणामुळे रक्त जमा होते. रक्तदाब मध्ये अचानक घट. ऑर्थोस्टॅटिक हायपोटेन्शन विशेषतः वृद्धांमध्ये सामान्य आहे, परंतु ते तरुणांना देखील प्रभावित करू शकते. हे अशा लोकांचा संदर्भ देते जे बैठी जीवनशैलीचे अनुसरण करतात किंवा निरोगी लोक जे बराच वेळ पाय ओलांडल्यानंतर किंवा काही काळ बसल्यानंतर अचानक उभे राहतात.
- पोस्टप्रॅन्डियल हायपोटेन्शन – जेवणानंतर रक्तदाबात अचानक झालेली ही घसरण मुख्यतः वृद्धांना प्रभावित करते. तुम्ही खाल्ल्यानंतर तुमच्या पचनसंस्थेतून रक्त वाहते. सामान्यतः, तुमचे शरीर तुमच्या हृदयाचे ठोके वाढवते आणि रक्तदाब सामान्य ठेवण्यासाठी काही रक्तवाहिन्या आकुंचन पावते.
- न्युरली मेडिएटेड हायपोटेन्शन – हा कमी रक्तदाबाचा विकार हृदय आणि मेंदूमधील चुकीच्या संवादामुळे होतो
लो ब्लड प्रेशर साठी आहार आणि जीवनशैलीत काय बदल आवश्यक आहेत.
कमी रक्तदाबावर कोणताही इलाज नाही. परंतु कमी रक्तदाब योग्य आहार आणि प्रतिबंधाने नियंत्रित केला जाऊ शकतो:
- जेवणात मिठाचे प्रमाण कमी ठेवा. शरीराचा रक्तदाब नॉर्मल ठेवण्यासाठी मीठ महत्त्वाची भूमिका बजावते.
- दिवसभरात किमान 8 ग्लास पाणी किंवा इतर कोणतेही मद्य जसे की दूध, मठ्ठा, ज्यूस, लस्सी इ. प्या, जेणेकरून शरीर हायड्रेटेड राहील.
- एका झटक्याने अचानक उठून बसत जाऊ नका.
- डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतरच औषध घ्या.
- जास्त मानसिक किंवा शारीरिक ताण घेणे टाळा.
- सिगारेट, दारू किंवा इतर कोणत्याही मादक पदार्थाचे सेवन करू नका.
- आहारात हिरव्या भाज्या आणि फळांचा अधिक समावेश करा.
- उच्च कार्बयुक्त पदार्थ टाळा
- याशिवाय अनेक घरगुती पदार्थ आहेत जे कमी रक्तदाबावर उपाय देऊ शकतात. कमी रक्तदाब किंवा हायपोटेन्शनसाठी घरगुती उपाय उपयुक्त ठरले आहेत जसे की – ब्लॅक कॉफी, जास्त पाणी पिणे, कच्च्या बीटचा रस आणि बदामाचे दूध इ.
बाबा रामदेव यांनी कमी रक्तदाब नियंत्रित करण्यासाठी योगासन सांगितले:
- सूर्यनमस्कार : कमी रक्तदाब संतुलित करण्यासाठी सूर्यनमस्कार खूप फायदेशीर आहे. हे फुफ्फुसात ऑक्सिजन पोहोचवून संपूर्ण शरीर निरोगी ठेवते. यासोबतच शरीराला ऊर्जा देऊन रोगप्रतिकारशक्तीही मजबूत करते. दररोज सूर्यनमस्कार केल्याने तणाव आणि नैराश्य दूर होते. हे शरीरातील विषारी पदार्थ काढून टाकून पचनक्रिया सुधारते.
- तिर्यक ताडासन: हे योगासन कमी रक्तदाब नियंत्रित करते आणि अनेक आजारांपासून बचाव करते. उंची वाढवण्यास आणि वजन कमी करण्यासही हे उपयुक्त आहे. तिर्यक ताडासनाने देखील स्मृतीभ्रंश दूर केला जाऊ शकतो.
- कोनासन : कोनासन केल्याने हृदयाशी संबंधित आजारांपासून मुक्ती मिळते. त्याच वेळी, हे लठ्ठपणा कमी करून कमी रक्तदाब संतुलित ठेवते. कोनासन तणाव आणि चिंता दूर करते. शरीरातील रक्ताभिसरण सुधारते. पाठीच्या आणि सायटिका दुखण्यापासून आराम मिळतो.
- शशाकासन: जेथे शशाकासनाद्वारे रक्तदाब नियंत्रित केला जातो. त्याचबरोबर मानसिक आजारांपासूनही सुटका मिळू शकते. दररोज शशाकासन केल्याने यकृत आणि किडनीच्या आजारातही आराम मिळतो.
- ताडासन : दररोज ताडासन केल्याने कमी रक्तदाब संतुलित राहतोच, पण त्यामुळे शरीर लवचिक होऊन लांबीही वाढते. यामुळे कंबरेची चरबी पूर्णपणे नाहीशी होते. रोज ताडासन केल्याने वजनही कमी करता येते. यासोबतच मन शांत ठेवण्यासही हे उपयुक्त आहे.
निष्कर्ष –
आयुष्य एकदाच मिळत असं म्हणतात, तर ते गोळ्या औषध खाऊन जगण्या पेक्षा मोकळं जगावं अशी कोणाची इच्छा नसते. पण सद्याच्या जगात माणूस हा फक्त पैसे कमवतो पण पैसे कमवण्यामागे स्वतःच्या आरोग्य कडे अजिबात लक्ष देत नाहीये. काय फायदा अशा पैस्याचा जो नंतर पुन्हा दवाखान्यात भरावा लागेल? म्हणून नियमित व्यायाम, स्वतःसाठी वेळ काढणे, योग्य आहार या सर्व गोष्टी पाळणे अतयंत गरजेचे झाले आहे. म्हणून काळजी घ्या आणि स्वस्थ रहा.
मित्रांनो आज आपण लो ब्लॉक प्रेशर म्हणजेच कमी रक्तदाबाबद्दल माहिती जाणून घेतली. लो ब्लड प्रेशर होण्याची कारणे, लक्षणे, त्यावर उपाय आणि योगासने असं सर्व गोष्टी आपण जाणून घेतल्या.
आशा करतो कि तुम्हाला आमची हि पोस्ट नक्कीच आवडली असेल आणि त्यातून काही फायदा झाला असेल, आणि तसे असल्यास पोस्ट आपल्या जवळच्या मित्रांना आणि परिवाराला शेअर करायला विसरू नका, धन्यवाद!!
आमच्या इतर पोस्ट,
- ९ उच्च रक्तदाबाची लक्षणे | High Blood Pressure Symptoms in Marathi
- उच्च रक्तदाब कमी करण्याचे घरगुती आयुर्वेदिक उपाय,आहार,व्यायाम
- (Free PDF) लठ्ठपणा आणि वजन कमी करण्यासाठी आहार तक्ता PDF
- दारू पिण्याचे फायदे | Benefits of Drinking Alcohol in Marathi
Team, 360arathi.in