मासिक पाळी म्हणजे काय, कारणे, लक्षणे, रक्तस्त्राव, पोटदुखी, घरगुती उपाय | What is Menstruation In Marathi?

मासिक पाळी म्हणजे काय – जेव्हा एखादा किशोरवयीन मुलगा किंवा मुलगी यौवनात प्रवेश करणार असतो तेव्हा त्यांच्या शरीरातील प्रक्रिया बदलतात, या बदलांमुळे मुलाचे शरीर प्रौढ बनण्यास सक्षम होते. मुलींमध्ये, हे शारीरिक बदल मासिक पाळी आणि शरीरातील इतर प्रक्रियांच्या रूपात येतात जे एक सामान्य बदल आहे. मासिक पाळीच्या प्रक्रियेद्वारेच स्त्रिया संभाव्य गर्भधारणेसाठी स्वतःला तयार करतात. मासिक पाळी हा स्त्रीच्या प्रजनन व्यवस्थेतील मासिक पाळीचा एक भाग आहे (हार्मोन्सचे नियमित चक्र) ज्यामुळे गर्भधारणा शक्य होते.

मासिक पाळी सहसा 3-5 दिवस टिकते आणि साधारणपणे 28 ते 35 दिवसांच्या अंतराने येते. या लेखात आपण मासिक पाळी म्हणजे काय, त्याची लक्षणे, ती कधी सुरू होते आणि कधी संपते आणि त्याच्याशी संबंधित समस्या काय असू शकतात हे जाणून घेणार आहोत.

मासिक पाळी म्हणजे काय? | What is Menstruation In Marathi?

सोप्या भाषेत मासिक पाळी म्हणजे स्त्रियांच्या शरीरात होणारे हार्मोनल बदल. जेव्हा एखादी मुलगी पौगंडावस्थेत पोहोचते तेव्हा तिच्या अंडाशयात इस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरॉन नावाचे हार्मोन्स तयार होऊ लागतात. या संप्रेरकांमुळे, महिन्यातून एकदा, गर्भाशयाचे अस्तर घट्ट होऊ लागते आणि ते गर्भधारणेसाठी तयार होते. दरम्यान, इतर काही संप्रेरके अंडाशयांना फलित नसलेले बीजांड तयार करण्यासाठी आणि सोडण्याचे संकेत देतात.

मासिक पाळी किती दिवस असते? हा प्रश्न अगदी सामान्य आहे, तर बहुतेक मुलींमध्ये, हे सुमारे 28 दिवसांच्या अंतराने होते. म्हणजेच, साधारणपणे, जर मुलीने अंड्यातून बाहेर पडण्याच्या (अंडाशयातून अंडी बाहेर पडण्याच्या) वेळेच्या आसपास संभोग केला नाही तर, कोणतेही शुक्राणू अंड्यापर्यंत पोहोचून ते फलित होण्याची शक्यता अजिबात नसते. त्यामुळे गर्भधारणेच्या तयारीसाठी गर्भाशयाचे अस्तर घट्ट होत असते, ते तुटून रक्तस्रावाच्या स्वरूपात बाहेर येते. याच प्रक्रियेला मासिक पाळी म्हणतात. मासिक पाळी च्या सायकलच्या पहिल्या दिवशी, गर्भाशयाच्या अस्तराच्या ऊती, रक्त आणि निषेचित अंडी शरीरातून योनीमार्गे बाहेर येऊ लागतात. याला मासिक पाळी म्हणतात. हा टप्पा 28 दिवसांच्या मासिक चक्रात 1 ते 5 दिवसांचा असतो. परंतु जर एखाद्याची मासिक पाळी 2 दिवस किंवा 8 दिवसांपर्यंत लांब असेल तर काळजी करण्यासारखे काही नाही. हे सामान्य आहे.

पीरियड्स किंवा मासिक पाळी का म्हणतात?

मुलींमध्ये मासिक पाळी सुरू होणे म्हणजेच त्यांच्या अंडाशयांचा विकास झाला आहे याचे संकेत मिळणे. याचा अर्थ त्यांच्या अंडाशय आता अंडी निर्माण करण्यास सक्षम आहेत.

“मासिक पाळीच्या क्रियेतील मुख्य भूमिका म्हणजे – गर्भधारणा होण्यास मदत करणे. मासिक चक्राच्या सुरूवातीस, प्रत्येक महिन्याला स्त्रियांच्या दोन अंडाशयांपैकी एक अंडे बनवते आणि गर्भाशयात सोडते, ज्याला ओव्हुलेशन म्हणतात. यासह, शरीर दोन प्रकारचे हार्मोन्स बनवते – इस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरॉन. हे संप्रेरके गर्भाशयाचे अस्तर घट्ट करतात जेणेकरून गर्भधारणा झाल्यावर, फलित अंडी त्या थराला जोडून त्यांना पोषण मिळू शकेल. हा थर रक्त आणि श्लेष्माचा बनलेला असतो.

जेव्हा अंडी पुरुषाच्या शुक्राणूसह फलित होऊ शकत नाही, तेव्हा त्या अंड्यासह गर्भाशयाचे अस्तर रक्ताच्या रूपात योनीतून बाहेर येते. या क्रियेला मासिक पाळी किंवा मासिक पाळी म्हणतात.

जाणून घ्या – ओव्हुलेशन म्हणजेच स्त्री बीज फुटण्याची लक्षणे कोणती?

पुरुषांमध्ये मासिक पाळी म्हणजे काय? । What is Menstruation in Men?

हार्मोन्समधील बदल केवळ महिलांमध्येच नाही तर पुरुषांमध्येही होतात. डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार, काही वेळा पुरुषांनाही तीच लक्षणे जाणवतात जी महिलांना रजोनिवृत्तीदरम्यान जाणवतात. रजोनिवृत्तीला पुरुषांमध्ये एंड्रोपॉज असेही म्हणतात. यामुळे पुरुषांमधील टेस्टोस्टेरॉनची पातळी हळूहळू कमी होते. या संप्रेरकामुळे स्त्री आणि पुरुष दोघांमध्ये संबंध ठेवण्याची इच्छा वाढते. सर्व पुरुषांमध्ये रजोनिवृत्तीची लक्षणे असतीलच असे नाही.

एंड्रोपॉज म्हणजे पुरुषांमधील वृद्धत्वासोबत होणारे भावनिक आणि शारीरिक बदल. वयानुसार, पुरुषांमधील विशिष्ट प्रकारच्या हार्मोन्समध्ये बदल दिसून येतात. एंड्रोपॉजला पुरुष रजोनिवृत्ती, वृद्धत्वासह एंड्रोजनचा एक थेंब किंवा व्हायरोपॉज देखील म्हणतात. तज्ज्ञांच्या मते, एंड्रोपॉज हा खरेतर योग्य शब्द नाही, कारण ही प्रक्रिया रजोनिवृत्तीसारखी सर्व पुरुषांमध्ये दिसून येत नाही. किंवा प्रजननक्षमता संपल्यानंतर अचानक येत नाही. ही एक सामान्य प्रक्रिया आहे जी पुष्कळ पुरुषांमध्‍ये वयानुसार होते आणि ती वयानुसार वाढत जाते.

मासिक पाळी ची सायकल कशी असते? समजून घ्या

मासिक पाळी याला पिरियड्स, MC, असेही म्हणतात, MC ही स्त्रीच्या कोणत्याही शारीरिक प्रक्रियेतील सर्वात महत्त्वाची प्रक्रिया आहे. या प्रक्रियेमुळे, स्त्रीला गर्भधारणा करणे शक्य होते. हे साधारणपणे 8 ते 17 वर्षे वयाच्या आसपास सुरू होते. साधारणपणे, मुलीची मासिक पाळी वयाच्या 11 ते 13 व्या वर्षी सुरू होते आणि सुमारे 3 ते 5 दिवस किंवा 2 ते 7 दिवस टिकते.

तर समजून घ्या कि, दोन पाळींमधील कालावधीला मासिक पाळी किंवा पिरियड्स सायकल म्हणतात. मासिक पाळीचा एक सामान्य भाग म्हणून, एका महिलेला महिन्यातून एकदा योनीतून रक्तस्त्राव होतो. त्याला पिरियड्स असेही म्हणतात. जसे कि आपण वर वाचले, या चक्रादरम्यान, स्त्रीच्या संप्रेरकांमुळे गर्भाशयाचे अस्तर घट्ट होते आणि गर्भधारणेची तयारी होते. हार्मोन स्वतःच स्त्रीच्या अंडाशयातून अंडी सोडण्यास कारणीभूत ठरतो, ज्याला ओव्हुलेशन म्हणतात. तुमची मासिक पाळी खूप कमी किंवा खूप जास्त असू शकते आणि रक्त चमकदार लाल ते गडद तपकिरी रंगाचे असू शकते. काहीवेळा आपण रक्तस्त्राव दरम्यान लहान रक्ताच्या गुठळ्या देखील पाहू शकता.

मासिक पाळी प्रक्रिया कशी होते? समजून घ्या

मासिक पाळीत अनेक टप्प्यांचा समावेश होतो. या सायकलच्या टप्प्यांची अचूक वेळ प्रत्येक स्त्रीसाठी थोडी वेगळी असू शकते आणि प्रत्येक महिलेसाठी कालांतराने बदलू शकते.

1- 5 दिवस : मासिक पाळीच्या रक्तस्रावाचा पहिला दिवस मासिक चक्राचा पहिला दिवस मानला जातो. तुमचा कालावधी 3 ते 8 दिवसांपर्यंत असू शकतो, परंतु तो सरासरी केवळ 5 दिवसांचा असतो. सामान्यतः पहिल्या 2 दिवसांमध्ये रक्तस्त्राव सर्वाधिक असतो.

6 -14 दिवस: सहाव्या दिवशी जवळजवळ रक्तस्त्राव थांबतो, त्यानंतर गर्भाशयाचे अस्तर (ज्याला एंडोमेट्रियम देखील म्हणतात) गर्भधारणेच्या शक्यतेसाठी तयार होऊ लागते. हळूहळू गर्भाशयाचे अस्तर जाड होते आणि रक्त आणि पोषक तत्वांनी समृद्ध होते.

14 – 25 दिवस: सुमारे 14 व्या दिवशी, स्त्रीच्या अंडाशयातून एक अंडं बाहेर पडते आणि फॅलोपियन ट्यूबमधून गर्भाशयात जाण्यास सुरुवात होते. जर शुक्राणू यावेळी फॅलोपियन ट्यूबमध्ये उपस्थित असतील तर गर्भाधान होऊ शकते. असे झाल्यावर, फलित अंडी गर्भाशयात जाईल आणि गर्भाशयाच्या भिंतीमध्ये रोपण करण्याचा प्रयत्न करेल.

25 – 28 दिवस: जर अंड्याचे फलन झाले नाही किंवा रोपण झाले नाही, तर हार्मोनल बदल गर्भाशयाला त्याचे अस्तर बाहेर टाकण्याचे संकेत देतात आणि अंडी तुटून पडते आणि अस्तरासह खाली पडते. त्यानंतर हे चक्र पुन्हा सुरू होते.

वाचा – मासिक पाळी नंतर किती दिवसांनी संबंध ठेवावे किंवा मासिक पाळी नंतर गर्भधारणा कधी होते?

मासिक पाळीची येण्याची लक्षणे | Menstrual symptoms In Marathi

स्त्रियांना मासिक पाळी येते म्हणजे महिन्यातून एकदाच येते. हे चक्र साधारणपणे २८ ते ३५ दिवसांचे असते. ही प्रक्रिया स्त्री गर्भवती होईपर्यंत दर महिन्याला होते. हे चक्र 8 ते 16 वर्षे वयापर्यंत कधीही सुरू होऊ शकते. नियमित मासिक पाळी म्हणजे 28 ते 35 दिवसांच्या दरम्यान मासिक पाळी परत येणे. काहींमध्ये मासिक पाळी ३ ते ५ दिवस, तर काहींमध्ये २ ते ७ दिवस असते. ते येण्यापूर्वी स्त्रीच्या शरीरात काही लक्षणे दिसतात, ती जाणून घेणे आवश्यक आहे.

• मासिक पाळीपूर्वी महिलांच्या पोटात अनेक प्रकारच्या समस्या असू शकतात, त्यामुळे पोटदुखी आणि पेटके येऊ शकतात.
• मासिक पाळी सुरू झाल्यानंतर अतिसार, मळमळ किंवा उलट्या होऊ शकतात.
• मासिक पाळी सुरू झाल्यावर पोटात त्रास होतो, त्याचप्रमाणे महिलांची खाण्याची इच्छा तीव्र होते, या दिवसांमध्ये महिलांना सामान्य दिवसांपेक्षा जास्त भूक लागते. या दिवसात स्त्रीचे वजनही वाढू शकते.
• मूडमधील बदल हे देखील सूचित करतात की ही आपल्या मासिक पाळीची वेळ आहे. या दिवसात स्त्री थोडी अधिक संवेदनशील, चिडचिड, राग, अगदी दुःखाची स्थिती बनते. या दिवसात महिलांची स्मरणशक्तीही कमजोर होते.
• स्त्रियांच्या स्तनांमध्ये होणारे बदल स्त्रियांना मासिक पाळीबद्दल आधीच माहिती देतात. मासिक पाळी येण्यापूर्वी स्त्रीचे स्तन फुगतात आणि स्तन कोमल होतात.
• मासिक पाळी सुरू होण्यापूर्वी स्त्रीला नीट झोप येत नाही, म्हणजेच ती निद्रानाशाची शिकार होऊ शकते. जर झोप येत असेल तर झोपायला त्रास होऊ शकतो, रात्री झोपताना घाम येण्याच्या तक्रारी असू शकतात आणि वारंवार झोप न लागण्याच्या तक्रारी देखील असू शकतात.
• मासिक पाळी सुरू होण्याआधी, स्त्रीला थकवा येण्याची देखील तक्रार असते, हलके काम केल्यानंतर तिला थकवा जाणवतो. डोकेदुखीची समस्या मासिक पाळी सुरू होण्यापूर्वी आणि मासिक पाळीच्या दरम्यान देखील उद्भवू शकते.

तुम्हाला वरील लक्षणे अगदी सविस्तर समजून घ्यायची असेल तर आमचा त्यावरचा सविस्तर लेख तुम्ही वाचू शकतात,

वाचा –
२० पेक्षा जास्त मासिक पाळीची येण्याची लक्षणे
 मासिक पाळी चुकण्याच्या आधीची गर्भधारणेची लक्षणे 

मासिक पाळी लवकर येण्याचे कारण काय?

अकाली मासिक पाळी ही नवीन गोष्ट नाही. दर महिन्याला मासिक पाळी मागील महिन्याप्रमाणे त्याच दिवशी येते असे नाही. अनियमित मासिक पाळी एका चक्रापासून दुस-या चक्रापर्यंत लांबू शकते किंवा ती खूप वारंवार येऊ शकते. जेव्हा स्त्रियांना योग्य प्रकारे परिपक्व अंडी विकसित होत नाहीत आणि ती नेहमीप्रमाणे बाहेर येऊ शकत नाहीत, तेव्हा लवकर मासिक पाळी येण्याची समस्या सुरू होते. पण काही वेळा इतर काही कारणांमुळे लवकर पाळी येण्याची समस्याही उद्भवते. अनेक वेळा महिलांमध्ये तणाव आणि चिंता यांचा थेट परिणाम स्ट्रेस हार्मोन्सवर होतो. त्यामुळे शरीरातील इस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरॉन (दोन सेक्स हार्मोन्स) च्या उत्पादनावर परिणाम होतो.

• जर ताणतणाव संप्रेरक रक्तप्रवाहात वाढले, जे तुमच्या मासिक पाळीच्या तारखेवर परिणाम करेल.
• कॅफिनचे अतिसेवन हे काही स्त्रियांमध्ये लवकर मासिक पाळी येण्याचे कारण असू शकते.
• कॉफी, सोडा, चहा आणि चॉकलेटच्या अतिसेवनामुळे महिलांमधील हार्मोन्सवर परिणाम होतो.
• कॅफीनच्या अतिसेवनामुळे इस्ट्रोजेन नावाचे हार्मोन वाढते, जे लवकर मासिक पाळी येण्याचे कारण आहे.
• अनेक वेळा अनारोग्यकारक खाण्याच्या सवयींमुळे शरीराला आवश्यक पोषण मिळत नाही, परिणामी वजन वाढणे, शरीरावर चरबी जमा होणे. जास्त वजन वाढणे आणि कमी होणे यामुळेही महिलांमध्ये ही समस्या दिसून येते.

वाचा – मासिक पाळी 15 दिवसांनी येण्याची कारणे | एकाच महिन्यात दोनदा मासिक पाळी येण्याची कारणे

मासिक पाळी अनियमित येण्याची कारणे

अनेक महिलांना मासिक पाळी येत नाही. या अनियमिततेमागे काही कारणे असू शकतात, ती पुढे नमूद केली आहेत.

• थायरॉईड समस्या: थायरॉईड हार्मोन्स मासिक पाळीचे नियमन करण्यास मदत करतात. शरीरात खूप जास्त थायरॉईड, हायपरथायरॉईडीझम किंवा खूप कमी हायपोथायरॉईडीझम (हायपोथायरॉईडीझम) देखील अनियमित मासिक पाळी येऊ शकते.
• प्रोलॅक्टिनची उच्च पातळी: प्रोलॅक्टिन हे संप्रेरक आहे जे यौवन दरम्यान स्तन वाढवते आणि बाळाच्या जन्मानंतर स्तनपानासाठी दूध तयार करते. हे मासिक पाळी नियमित करण्यास देखील मदत करते. त्याची पातळी वाढल्याने मासिक पाळी देखील अनियमित होऊ शकते.
• औषधे: काही औषधे जसे की चिंता आणि अपस्मारासाठी औषधांचा वापर केल्याने अनियमित मासिक पाळी येऊ शकते.
• पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (पीसीओएस): या समस्येमध्ये अंडाशयात अनेक गाठी तयार होतात आणि हार्मोनल असंतुलन होऊ लागते. त्यामुळे पीसीओएसमुळे मासिक पाळीही अनियमित होते.
• प्राथमिक अंडाशय अपुरेपणा: या समस्येमध्ये स्त्रीच्या अंडाशय सामान्यपणे कार्य करत नाहीत. हे अगदी लहान वयातही होऊ शकते आणि मासिक पाळी नियमित येत नाही.
• ओटीपोटाचा दाहक रोग: हा पुनरुत्पादक अवयवांचा संसर्ग आहे, जो लैंगिक संक्रमित संसर्गामुळे होऊ शकतो. यामुळे मासिक पाळी देखील अनियमित होऊ शकते.
• तणाव: बर्याच संशोधनांमध्ये हे समोर आले आहे की जास्त काळजी केल्याने देखील मासिक पाळी वेळेवर येत नाही.
• मधुमेह: स्त्रियांमध्ये टाइप 1 आणि टाईप 2 मधुमेहाच्या उच्च पातळीमुळे, मासिक पाळी येण्याची प्रक्रिया देखील अनियमित असू शकते.
• लठ्ठपणा: शरीरातील अतिरिक्त चरबीमुळे इस्ट्रोजेन हार्मोनची पातळी वाढू शकते, ज्यामुळे सामान्य मासिक पाळीवर परिणाम होऊ शकतो आणि मासिक पाळी अनियमित होऊ शकते. वाचा – पोटाची चरबी कमी करण्याचे उपाय
• अनियमित खाण्याच्या सवयी: कोणत्याही कारणास्तव जास्त किंवा कमी खाल्ल्याने देखील अनियमित मासिक पाळी येऊ शकते.

वाचा – अतिरिक्त वजन कमी करण्यासाठी आहार

मासिक पाळी आणि मासिक पाळीच्या समस्या

मासिक पाळी वेळेवर येणे हे निरोगी शरीराचे लक्षण आहे. गर्भवती, स्तनपान करणारी आणि पेरीमेनोपॉजमधून जात असलेल्या महिलांव्यतिरिक्त, अनियमित मासिक पाळी हे गंभीर समस्येचे लक्षण असू शकते. काही प्रकरणांमध्ये, अनियमित मासिक पाळी देखील गर्भधारणेत समस्या निर्माण करू शकते. मासिक पाळीशी संबंधित समस्या खाली तपशीलवार स्पष्ट केल्या आहेत.

• मासिक पाळीच्या वेदना: मासिक पाळीच्या दरम्यान वेदनांना डिसमेनोरिया म्हणतात. मासिक पाळी दरम्यान ही सर्वात सामान्य समस्या आहे. काही महिलांना या काळात पोटाच्या खालच्या भागात जास्त वेदना होतात, तर काहींना वरच्या भागात. त्याच वेळी, काही लोकांना मासिक पाळी सुरू होण्याच्या दोन-तीन दिवस आधी वेदना जाणवू लागतात.
• अनियमित पाळी : मासिक पाळीशी संबंधित समस्यांमध्ये अनियमित कालावधीचा समावेश होतो. जर एखाद्याची मासिक पाळी सामान्यपेक्षा जास्त किंवा कमी असेल तर ती अनियमित मासिक पाळीच्या श्रेणीत टाकली जाते. याचा अर्थ असा की जर मागील कालावधीचा पहिला दिवस आणि पुढील कालावधीचा पहिला दिवस यामध्ये २४ पेक्षा कमी किंवा ३८ दिवसांपेक्षा जास्त फरक असेल तर तो अनियमित कालावधी म्हणून गणला जातो.
• असामान्य रक्तस्त्राव: जेव्हा रक्तस्त्राव सामान्य कालावधीपेक्षा वेगळा असतो किंवा मासिक पाळी येत नसताना त्या काळात होतो, तेव्हा तो असामान्य रक्तस्त्राव मानला जातो. हे अनेक कारणांमुळे होऊ शकते, जसे की – हार्मोनल बदल, अंडाशयातील गाठी आणि गर्भाशय, गर्भाशय किंवा अंडाशय यांचा कर्करोग इ. वाचा – मासिक पाळीत जास्त रक्तस्त्राव: लक्षणे, कारणे, कमी करण्यासाठी उपाय 
• मासिक मायग्रेन: काही महिलांना या काळात खूप डोकेदुखी होते आणि या समस्येला मासिक मायग्रेन देखील म्हणतात. हे नेमके का घडते हे सांगणे सध्या कठीण आहे. असे म्हटले जाते की यामागे अनेक कारणे असू शकतात जसे की तणाव, चिंता किंवा तेजस्वी प्रकाश. त्याच वेळी, काही प्रकरणांमध्ये मासिक पाळी नियंत्रित करणारे हार्मोन्स देखील मेंदूतील डोकेदुखीशी संबंधित रसायनांवर परिणाम करू शकतात.

वाचा – मासिक पाळीमध्ये कमी रक्तस्त्राव: उपाय, कारणे, लक्षणे

मासिक पाळीच्या वेदनांवर घरगुती उपाय | Home Remedies for Menstrual Pain In Marathi

या काळात अनेक महिलांना खूप त्रास होतो. अशा परिस्थितीत, ती खालील उपचारांचा अवलंब करून आराम मिळवू शकतात.

• बेंबीखाली गरम पाण्याची पिशवी पोटाच्या खालच्या बाजूला ठेवून तुम्ही हे करू शकता.
• पोटाच्या खालच्या भागात बोटांच्या मदतीने वर्तुळाच्या हालचालीत हलके मालिश करा.
• गरम पेये पिणे सुरू ठेवा.
• वेळोवेळी काहीतरी हलके खात राहा.
• काही वेळ झोपा, पाय ९० अंशांपर्यंत वाढवा किंवा गुडघे टेकून बाजूला झोपा.
• योग आणि ध्यान करण्याचा प्रयत्न करा.
• डॉक्टरांशी सल्लामसलत केल्यानंतर, तुम्ही मासिक पाळी सुरू होण्याच्या एक दिवस आधी इबुप्रोफेन सारखी पेनकिलर औषध घेऊ शकता. मासिक पाळी सुरू झाल्यानंतर दोन दिवस घ्या. डॉक्टरांना सांगितल्यानंतरच हे औषध घ्या. स्वतःहून कोणतेही औषध घेऊ नका.
• व्हिटॅमिन-बी6, कॅल्शियम आणि मॅग्नेशियम सप्लिमेंट्स घेऊ शकतात.
• कोमट पाण्याने आंघोळ करा.
• रोज व्यायाम करा.
• तुमचे वजन जास्त असल्यास वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करा.

वाचा – लघवी चा कलर चार्ट आणि लघवीच्या प्रत्येक रंगाची कारणे सविस्तर

मासिक पाळीचा मागोवा कसा घ्यावा?

मासिक पाळीचा मागोवा विविध मार्गांनी लावला जाऊ शकतो, ज्याचा खाली उल्लेख केला आहे

• तुम्ही तुमच्या मासिक पाळीची तारीख कॅलेंडरवर चिन्हांकित करू शकता आणि त्यानुसार तुमचे संपूर्ण चक्र ट्रॅक करू शकता.
• मासिक पाळी सुरू होण्यापूर्वी पोटदुखी, पेटके, पोट फुगणे, अंगदुखी, मूड बदलणे इत्यादी लक्षणांवरून तुम्ही मासिक पाळी सुरू होण्याचा अंदाज लावू शकता.
• तुमची मासिक पाळी गेल्या महिन्यात किती दिवस चालली त्यानुसार तुम्हाला पुढील महिन्याच्या कालावधीची कल्पना येऊ शकते.

मासिक पाळी कधी सुरू होते आणि कधी संपते?

मासिक पाळी केव्हा सुरु होते? मुलीचे मासिक पाळी सुरू होण्याचे सरासरी वय १२ आहे. याचा अर्थ असा नाही की सर्व मुलींना एकाच वयात मासिक पाळी सुरू होते. मासिक पाळीची सुरुवात पूर्णपणे मुलीच्या शारीरिक विकासावर अवलंबून असते. मुलीला 8 ते 17 वर्षांच्या दरम्यान कधीही मासिक पाळी सुरू होऊ शकते. बहुतेकदा, मुलीचे स्तन मोठे होऊ लागल्यानंतर सुमारे 2 वर्षांनी मासिक पाळी सुरू होते. जर एखाद्या मुलीला वयाच्या 15 व्या वर्षी मासिक पाळी सुरू झाली नसेल, किंवा स्तनाची वाढ सुरू होऊन 2 ते 3 वर्षांहून अधिक काळ झाला असेल, तर अशा परिस्थिती मध्ये डॉक्टरांचा सल्ला महत्वाचा आहे.

प्रत्येक महिन्याच्या मासिक पाळीचा कालावधी देखील बदलतो. बहुतेक कालावधी 3 ते 5 दिवसांपर्यंत असतो. पण, 2 ते 7 दिवसात कितीही दिवस असू शकतात.

पाळी कधी संपते: मासिक पाळी बंद होण्याला रजोनिवृत्ती असे म्हणतात. रजोनिवृत्ती साधारणतः 50 वर्षांच्या आसपास किंवा 45 ते 55 वर्षांच्या दरम्यान येते. रजोनिवृत्तीचा अर्थ असा आहे की स्त्री यापुढे अंडी तयार करू शकत नाही किंवा यापुढे गर्भवती होऊ शकत नाही. मासिक पाळीप्रमाणे, रजोनिवृत्ती एका महिलेनुसार बदलू शकते आणि हा बदल अनेक वर्षे टिकू शकतो.

मासिक पाळी सुरू झाल्यावर आणि सुरुवातीची काही वर्षे मासिक पाळी येणं खूप सामान्य आहे. पण जसजसे वय वाढत जाते तसतसे ते नियमित होत जाते आणि मासिक पाळी कमी होत जाते. बहुतेक वेळा, स्त्रीची मासिक पाळी २१ ते ३५ दिवसांच्या दरम्यान असते.

गर्भधारणेदरम्यान आणि स्तनपान करताना मासिक पाळी थांबते. काही महिलांमध्ये दीर्घकाळ आजार, कमी शरीराचे वजन, ताणतणाव, खूप व्यायाम आणि हार्मोन्सची समस्या यामुळे मासिक पाळीच्या समस्या उद्भवू शकतात. याव्यतिरिक्त, काही औषधे, जसे की गर्भनिरोधक, तुमची मासिक पाळी थांबवू शकतात. काही स्त्रियांसाठी हे उपयुक्त ठरू शकते, विशेषतः जर त्यांची मासिक पाळी जड किंवा वेदनादायक असेल. काहीवेळा तुम्ही गोळी किंवा इतर गर्भनिरोधक औषधे बंद केल्यानंतर तुमची मासिक पाळी पुन्हा सुरू होण्यासाठी थोडा वेळ लागू शकतो. जेव्हा स्त्रिया रजोनिवृत्तीमध्ये पोहोचतात तेव्हा मासिक पाळी पूर्णपणे थांबते – ज्याचे सरासरी वय 51-52 वर्षे असते.

वाचा – मासिक पाळी किती वर्षानंतर बंद होते? जाणून घ्या सविस्तर

मासिक पाळी दरम्यान शरीरात कोणते बदल होतात?

मासिक पाळीच्या 28 व्या दिवशी, स्त्रीच्या शरीरात अनेक बदल होतात, जसे की :

• रक्तस्त्राव: पहिला बदल मासिक पाळीच्या पहिल्या आठवड्यात होतो, जेव्हा योनीतून रक्तस्त्राव होतो. या स्त्रावमध्ये रक्तासोबतच गर्भाशयाच्या ऊतीही बाहेर येतात. 12 वर्षांच्या मुलीच्या शरीरात हा एक मोठा बदल आहे.
• ओव्हुलेशन: जसे आपण लेखात आधी नमूद केले आहे की ओव्हुलेशन हा देखील मासिक पाळीचा एक टप्पा आहे, ज्यामध्ये स्त्री गर्भवती होण्याची शक्यता असते. या दरम्यान, अंडाशयातून एक परिपक्व अंडी सोडली जाते, जी नंतर शुक्राणूमध्ये मिसळते आणि गर्भधारणा करते.
• हार्मोनल बदल: या काळात स्त्रीमध्ये शारीरिक तसेच हार्मोनल बदल होतात. शरीरात प्रोजेस्टेरॉन आणि इस्ट्रोजेन या दोन हार्मोन्सची पातळी वाढते आणि कमी होते.
• मानसिक बदल: आपण मासिक पाळीच्या लक्षणांमध्ये नमूद केल्याप्रमाणे, या काळात मूड बदलणे सामान्य आहे. अशा स्थितीत राग येणे, चिडचिड होणे, रडणे आणि हसणे सामान्य आहे.

मासिक पाळी दरम्यान काय करू नये?

महिन्याचे ते काही दिवस प्रत्येक स्त्रीसाठी खूप वेगळे असतात. काही महिलांना या दिवसात खूप वेदना सहन कराव्या लागतात, तर काहींसाठी ही वेदना सामान्य असते. पण मासिक पाळीच्या दिवसात जवळपास प्रत्येक मुलगी किंवा महिला अस्वस्थ असते.
या काळात महिलांच्या शरीरात अनेक हार्मोनल बदल होतात. अशा वेळी आपल्या आहारासोबतच इतर गोष्टींचीही काळजी घेतली पाहिजे. मासिक पाळीच्या काळात करू नये अशा पाच गोष्टी.

• असुरक्षित संबंध ठेवू नका
अनेकदा महिला पीरियड्सच्या काळातही सेक्स करतात आणि त्यामुळे गर्भधारणा होणार नाही असा त्यांचा विश्वास असतो. मासिक पाळी दरम्यान आपण गर्भवती होऊ शकत नाही हे विसरू नये. पीरियड्समध्येही गर्भधारणेची शक्यता असते आणि यासोबतच कोणत्याही प्रकारचे इन्फेक्शन टाळण्यासाठी या काळात सेक्स करणे टाळावे.

• जेवण वगळू नका
तुम्ही योग्य प्रमाणात अन्न खाणे हे तुमच्यासाठी खूप महत्वाचे आहे. मासिक पाळी दरम्यान जेवण वगळणे धोकादायक असू शकते. या काळात शरीर खूप कमकुवत होते हे लक्षात ठेवावे. अशा परिस्थितीत, कमी अन्न खाणे किंवा अन्न वगळणे जबरदस्त असू शकते. प्रयत्न करा की तुम्ही जे काही खात आहात, त्यात भरपूर प्रथिने, कॅल्शियम आणि जीवनसत्त्वे असतात.

• शारीरिक काम टाळा
जर तुम्हाला मासिक पाळी दरम्यान तुमच्या पाठीत तीव्र वेदना किंवा कडकपणा येत असेल तर तुम्हाला शारीरिक श्रम करण्याची गरज नाही याची विशेष काळजी घ्या. शक्य तितकी विश्रांती घ्या आणि काम करणे आवश्यक असेल तर हलकेच काम करा. जर असे झाले नाही तर तुमच्या शरीरातील वेदना आणखी वाढू शकतात.

वाचा – बेंबी जवळ दुखत असल्यास घरगुती उपाय

मासिक पाळीशी संबंधित समस्यांसाठी डॉक्टरांकडे कधी जावे?

हा लेख पूर्ण वाचल्यानंतर तुम्हाला सामान्य मासिक पाळी म्हणजे काय हे समजले असेलच. अशा परिस्थितीत, तुमच्या नियमित मासिक पाळीत काही समस्या आहे असे तुम्हाला वाटत असेल, तर ताबडतोब डॉक्टरांशी संपर्क साधा. या लेखात नमूद केलेल्या विविध समस्यांसाठी तुम्ही वैद्यकीय उपचार घेऊ शकता, :

• जास्त मासिक वेदना
• मासिक पाळी वेळेवर न येणे
• असामान्य रक्तस्त्राव
• दरम्यान डोकेदुखी

हे अतिशय तीव्र असेल तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणे गरजेचे आहे.

सॅनिटरी पॅड किती वेळा बदलावे?। मासिक पाळीची स्वच्छता । How often should sanitary pads be changed?

मासिक पाळीच्या दरम्यान स्वच्छतेची विशेष काळजी घेणे खूप महत्वाचे आहे, हे आपल्या आरोग्यासाठी आणि इतर रोगांपासून बचाव करण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल सिद्ध होऊ शकते. आजही भारतात किती स्त्रिया मासिक पाळीत कापड, पाने आणि इतर विषम पदार्थ वापरतात. यामुळे त्यांना केवळ घरातच राहण्यास प्रतिबंध होत नाही तर त्यांच्या आरोग्यावरही परिणाम होतो. मासिक पाळीची स्वच्छता राखण्यासाठी प्रत्येक स्त्रीने पाळल्या पाहिजेत अशा काही टिप्स येथे आहेत-

मासिक पाळी हिंदीमध्ये, मासिक पाळी म्हणजे हिंदीमध्ये, पीरियड कितने दिन चलता है

• रक्ताने भिजण्यापूर्वी तुम्ही पॅड बदलला पाहिजे
• तुम्ही किमान दर 4 ते 8 तासांनी टॅम्पन्स किंवा पॅड बदलले पाहिजेत
• तुमच्या प्रवाहासाठी कमीत कमी शोषक टॅम्पन वापरा
• तुम्ही पुन्हा वापरता येण्याजोगे पॅड वापरत असल्यास, ते पूर्णपणे स्वच्छ केल्यानंतर वापरा.
• योनी आणि आजूबाजूचा परिसर स्वच्छ ठेवा
• एकाच वेळी दोन पॅड कधीही वापरू नका
• आरामदायक आणि स्वच्छ अंडरवेअर घाला

वाचा – (PDF) लठ्ठपणा आणि वजन कमी करण्यासाठी आहार तक्ता

टॅम्पन्सचा वापर | Use of tampons In Marathi

मासिक पाळीत हलका रक्तस्त्राव होत असल्यास नियमित टॅम्पन्स वापरावे. लाइट केअर दिवसांमध्ये सुपर शोषक टॅम्पन्स वापरू नयेत, कारण त्यांचा वापर तरुण स्त्रियांमध्ये टॉक्सिक शॉक सिंड्रोमचा धोका वाढवू शकतो. TSS हा एक दुर्मिळ सिंड्रोम आहे, परंतु तो कधीकधी प्राणघातक ठरू शकतो.

तरुण स्त्रियांना TSS होण्याची अधिक शक्यता असते. पॅड वापरण्यापेक्षा कोणत्याही प्रकारचे टॅम्पॉन वापरल्याने तुम्हाला TSS चा जास्त धोका असू शकतो. टॅम्पॉन वापरताना, खालील गोष्टी लक्षात ठेवा:

• टॅम्पॉनच्या पॅकेजवरील सूचनांचे अनुसरण करा
• कमी शोषक टॅम्पन वापरा
• दर 4 ते 8 तासांनी टॅम्पन्स बदला
• टॅम्पॉन आणि पॅड दोन्ही वापरा

निष्कर्ष – मासिक पाळी म्हणजे काय?

महिलांच्या आरोग्याच्या दृष्टिकोनातून मासिक पाळी येणे महत्त्वाचे आहे. जर एखाद्या महिलेला कोणत्याही कारणाने मासिक पाळी येत नसेल तर तिने डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा आणि आवश्यक उपचार करून घ्यावेत. यासोबतच घरच्या काही सामान्य गोष्टींचे पालन करून अनियमित मासिक पाळीची समस्याही दूर होऊ शकते. आम्हाला आशा आहे की हा लेख तुमच्यासाठी फायदेशीर होता. आवडल्यास तुमच्या मित्रांसोबत शेअर करायला विसरू नका.

FAQ – मासिक पाळी म्हणजे काय?

मुतखडा लक्षणे व उपाय 
(PDF) मधुमेह आहार तक्ता मराठी PDF
बाळाचे वजन किती असावे ?
(सोपे उपाय) लघवीला वारंवार जावे लागणे घरगुती उपाय, कारणे, लक्षणे

Team, 360Marathi