Post Corona Side Effects in Marathi : आज जिथे आपला देश अजूनही Coronavirus सोबत लढत आहे, तिथेच ह्या परिस्थिती मध्ये अजून एका अडचणीत भर पडल्याचे आढळून आले आहे.खूप साऱ्या रुग्णांमध्ये कोरोनामधून पूर्णपणे बरे झाल्यांनतर देखील थकवा जाणवण्यासारखी लक्षणे दिसून येत आहेत. ही लक्षणे रुग्णावरील आजाराच्या ओझ्यामधे अधिक भर टाकत असल्याचे दिसून येत आहे. अशी Post COVID Sydrome ची लक्षणे तीव्र काळ्जीदायक असू शकतात, म्हणून रुग्णाने अश्या symptoms वर अधिक लक्ष देणे आवश्यक आहे असा सल्ला डॉक्टर्स देत आहेत.
नुक्त्यात झालेल्या COVID-१९ वरील अभ्यासात असे दिसून आले आहे की, फक्त १०.८ टक्के विचारपूस केलेले कोरोनातून मुक्त झालेल्या रुग्णांमध्ये कोणत्याही प्रकारची Post-COVID लक्षणे नव्हती. सुमारे ७२ टक्के सहभागींना थकवा (SARS नंतरच्या थकवासारखेच) आणि थोड्या टक्के कोरोनमुक्त रुग्णानं इतरांपेक्षा जास्त गंभीर फुफ्फुसातील फायब्रोसिस (lung fibrosis), किडनी निकामी होणे (Kidney Failure),मायोकार्डिटिस (Myocarditis) आणि स्ट्रोक (Stroke) अश्या तक्रारी उद्भवल्या आहेत.
त्यामुळे कोरोना विषाणूने आपल्या शरीराला सोडल्यानंतर आपल्या विविध अवयवांवर जे दुष्परिणाम होतात त्याबद्दल अधिक जागरूक होणे गरजेचे झाले आहे. COVID नंतरच्या लक्षणांमुळे आणि शरीरावरील विपरीत परिणामामुळे रुग्णाचा दवाखान्यात राहण्याचा / कामापासून दूर राहण्याचा वेळ वाढला आहे.
काही सामान्य लक्षणे जी खूप कोरोनमुक्त रुग्णांमध्ये आढळली आहेत, ती अशी
- थकवा
- धाप लागणे किंवा श्वास घेण्यास अडचण
- खोकला
- सांधे दुखी
- छातीत दुखणे
- मेमरी, एकाग्रता किंवा झोपेच्या समस्या
- स्नायू वेदना किंवा डोकेदुखी
- वेगवान किंवा धडधडणारे हृदयाचा ठोका
- वास किंवा चव कमी होणे
- नैराश्य किंवा चिंता
- ताप
- उभे असताना चक्कर येते
- शारीरिक किंवा मानसिक क्रियांच्या नंतर लक्षणे खराब होणे
खालील काही ६ अवयव आणि अवयव प्रणाली दिल्या आहेत, ज्याच्यावर कोरोनमुक्त रुग्णाला COVID-१९ नंतरचे वाईट परिणाम दिसू शकतात.( Post Corona Side Effects in Marathi)
कोविडनंतरची श्वसन प्रणाली
कोविड -१९ पासून बरे झालेल्या काही रूग्णांमध्ये सतत थकवा, धाप लागणे आणि दीर्घ श्वास घेण्याची गरज, अगदी लहान कामेदेखील पूर्ण करण्यासाठी त्यांची क्षमता कमी पडत असल्याची तक्रार आहे. हे शक्यतो हवेच्या थैली आणि फुफ्फुसांच्या पेशींचे दीर्घकाळ नुकसान झाल्यामुळे असू शकते. रोगाच्या दरम्यान झालेल्या बदलांच्या परिणामी फुफ्फुसात दीर्घकाळापर्यंत श्वासोच्छवासाची समस्या निर्माण होऊ शकते.
कोविडनंतरचे हृदय व रक्तवाहिन्या
हे सांगणे योग्य ठरेल की कोव्हीडनंतरचे हृदय आणि रक्ताभिसरण प्रणालीवर परिणाम जीवघेणा आणि उपचार करणे कठीण असू शकते, विशेषत: पूर्वी अस्तित्वातील हृदयरोग असलेल्या रूग्णांमध्ये. डॉक्टरांनी असे पाहिले आहे की कोविड -१९ साठी Negative चाचणी करूनही रुग्णांना तीव्र थकवा, असामान्य हृदय गती, धडधडणे, छातीत दुखणे आणि हृदयाच्या स्नायूंना चिरस्थायी नुकसान ( इमेजिंग अभ्यासानुसार पाहिले गेले आहे ). यामुळे हार्ट फेल्युअर (Heart Failure) आणि कार्डिओमायोपॅथी (Cardiomyopathy) सारख्या इतर परिणाम होण्याच्या जोखमीत वाढ होते.
कोविड -१९ च्या रूग्णांमध्ये केलेले इतर महत्त्वाचे निरीक्षण म्हणजे रक्ताच्या गुठळ्या तयार होणे. जेव्हा मोठ्या गुठळ्या तयार होतात त्या थेट हृदयविकाराचा झटका आणि स्ट्रोकला कारणीभूत ठरतात तर लहान गुठळ्या यकृत, किडनी, इत्यादी अवयवांचा अंत करू शकतात आणि अवयवांचे लक्षणीय नुकसान करतात.
कोविडनंतरची किडनी
आणखी एक वाढणारी समस्या म्हणजे किडनीचे कार्य करण्याची क्षमता कमी होणे, जे रुग्णालयात दाखल झालेल्या तसेच डिस्चार्ज झालेल्या रुग्णांनामध्येदेखील आढळत आहे. उच्चरक्तदाब आणि मधुमेह असणाऱ्या लोकांना कोविडनंतर किडनीचे कार्य बिघडण्याचा धोका जास्त आहे.
रुग्णांना लघवीचे कमी उत्पादन, वारंवार लघवी होणे आणि कधीकधी रक्तशुद्धीकरणाची (Dialysis) आवश्यकता भासण्याइतपत हे नुकसान होऊ शकते. लहान रुग्णांमध्ये किंवा किडनीच्या आजाराचा इतिहास नसलेल्यांमध्येदेखील हे किडनीचे नुकसान दिसून येते. हे मुख्यत्वे विषाणूद्वारे थेट आक्रमण, रक्तातील ऑक्सिजनची पातळी कमी होणे (Low Blood Oxygen Levels), सायटोकीन वादळ (Cytokine Storm) आणि रक्ताच्या गुठळ्यामुळे (Blood Clots) किडनीचे कार्य बंद करू शकते.
कोविडनंतरचे यकृत (Liver)
यकृताची दुखापत व्हायरल प्रतिकृती आणि संक्रमणादरम्यान यकृताच्या पेशींचे नुकसान झाल्याचा परिणाम आहे. मध्यम ते गंभीर कोविड -१९ मध्ये दाखल झालेल्या रूग्णांमध्ये यकृत एंजाइम (Liver Enzymes) आणि असाधारण यकृत कार्य पातळी वाढल्याचे (Abnormal Liver Function) नोंदवले गेले. चीनमधील अभ्यासात असे नमूद केले गेले आहे की कोविड -१९ मध्ये रूग्णालयात दाखल झालेल्या एक तृतीयांश रुग्णांमध्ये यकृत कार्य असामान्य होते आणि पुरुषांमध्ये जास्त प्रमाण आढळून आले.
असे आढळून आले आहे की काही रुग्णांमध्ये यकृताचे कार्य कोरोनमुक्त झाल्यांनंतरही सामान्य पातळीवर परत येत नाही आणि यालाही सायटोकाईन वादळ, निमोनियाशी संबंधित कमी ऑक्सिजन पातळी आणि संसर्गावर उपचार करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या औषधांचे दुष्परिणाम असे म्हटले जाऊ शकते.
कोविडनंतरचे मेंदू
कोविड -१९ झालेल्या काही रूग्णांमध्ये मेंदूमध्ये तीव्र झटके (Strokes), सीझर्स (Seizures) आणि सौम्य ते गंभीर दाह आढळले आहेत ज्यामुळे दीर्घकालीन परिणाम होतो. काही रूग्ण बरे झाले आहेत त्यांना गोंधळलेले भावना, भुरकट विचार, चक्कर येणे, अंधुक दृष्टी, लक्ष केंद्रित करण्यास असमर्थता इ. अशी सौम्य लक्षणे दिसत आहेत.
संशोधकांचा असा विश्वास आहे, की कोविड -१९ ने तात्पुरते अर्धांगवायू (Paralysis) देखील होऊ शकतो (गुईलैन-बॅरे सिंड्रोम) आणि काही रूग्णांमध्ये पार्किन्सन आणि अल्झायमर रोग होण्याचा धोका वाढू शकतो.
कोविडनंतरची पचन प्रणाली
कोविड -१९ मुळे पचन संस्थेची पोषण शोषून घेण्याचे कार्य बिघडते, ज्यामुळे शरीरास आवश्यक पोषक आणि इलेक्ट्रोलाइट्स शोषणे अधिक कठीण होते.
बर्‍याच रुग्णांना मळमळ, ओटीपोटात अस्वस्थता, भूक न लागणे, सतत अतिसार (Diarrhea) आणि कोविडमधून बरे झाल्यानंतर जठराची सूज (Gastritis) होण्याची लक्षणे आढळतात आणि नियमित, सामान्य आहारात परत जाणे कठीण होते. जरी हे बहुतेक तात्पुरते असले तरी काही रुग्णांमध्ये गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल रक्तस्त्रावसारख्या त्रास दिसून आले आहेत.
हे लक्षात घेणे महत्वाचे आहे, की कोविड -१९ चे बरेच दीर्घकालीन प्रभाव (Long-term Effects) अद्याप अज्ञात आहेत आणि उपचारांच्या प्रभावी पद्धतींचा विचार केला जात आहे. बहुतेक रूग्ण, चिरस्थायी परिणामांशिवाय त्वरीत बरे होतात आणि बर्‍याच रुग्णांना या चिरकालिक लक्षणांपासून हळूहळू मुक्तता मिळते. तथापि, कोविड -१९ पासून सतत येणाऱ्या समस्यांशी लढण्यापेक्षा, मुखवटे घालणे, हात धुणे आणि स्वत: च्या सोयीसाठी ऑनलाइन सल्लामसलत कराण्या सारख्या योग्य Social Distancing उपायांचा सराव करून त्याचे प्रसार कमी करण्याच्या प्रयत्न करावा.