RTGS माहिती: म्हणजे काय, चार्जेस, टायमिंग, फायदे, नुकसान | What is RTGS in Marathi

RTGS म्हणजे काय असते – RTGS ही भारतातील एक लोकप्रिय इलेक्ट्रॉनिक फंड ट्रान्सफर सेवा आहे. तंत्रज्ञान च्या युगात, आता हे सर्व काम करण्यासाठी वेगळा वेळ काढणे कोणालाही शक्य नाही. तुमचा वेळ वाया न घालवता तुम्ही कुठेही पेमेंट ट्रान्सफर, बिल भरणे, इतर व्यवहार यासारख्या सुविधा सहजपणे करू शकता.

अशा सुविधा देण्यासाठी बँकेकडून आधुनिक बँकिंग सोल्युशन्स प्रदान केले जात आहेत, त्यापैकी एक RTGS (रिअल टाइम ग्रॉस सेटलमेंट) सुविधेचा समावेश आहे. पैसे हस्तांतरित करण्याचा किंवा पैसे तात्काळ पाठवण्याच्या मार्गांमधील हा सुद्धा एक जलद मार्ग आहे. यामुळे पेमेंट प्रक्रिया देखील खूप सोपी आणि सुरक्षित होते. सर्व बँका किंवा त्यांच्या सर्व शाखांमध्ये RTGS सुविधा उपलब्ध नसते. इंटरनेट बँकिंग सुविधेद्वारे RTGS मध्ये ऑनलाइन निधी हस्तांतरण करता येते.

आजकाल Real Time Gross Settlement (RTGS), National Electronic Funds Transfer (NEFT), आणि Immediate Payment Service (IMPS) यांसारखे अनेक आधुनिक बँकिंग सुविधा उपलब्ध आहेत जे या पेमेंट प्रक्रिया अतिशय सुलभ करतात. अशा सेवांद्वारे, आपण आपले व्यवहार जलद, सहज आणि सुरक्षितपणे करू शकतो.

त्यामुळे आज आपण ज्या बँकिंग सोल्यूशनबद्दल जाणून घेणार आहोत ते म्हणजे RTGS (रिअल टाइम ग्रॉस सेटलमेंट सिस्टम), ही भारतातील एक अतिशय लोकप्रिय इलेक्ट्रॉनिक फंड ट्रान्सफर पद्धत आहे.

या अंतर्गत, पैसे वास्तविक वेळेत आणि वैयक्तिक आधारावर पाठवले जातात. आरटीजीएसच्या मदतीने तुम्ही एका बँक खात्यातून दुसऱ्या खात्यात एकाच वेळी जास्त पैसे पाठवू शकता. तर आजच्या लेखात, तुम्हाला RTGS म्हणजे काय आणि आपण ते कसे वापरू शकतो याबद्दल संपूर्ण माहिती मिळेल, तर विलंब न लावता प्रारंभ करूया आणि RTGS म्हणजे काय ते जाणून घेऊया.

RTGS च फूल फॉर्म काय आहे | RTGS Meaning In Marathi

RTGS चा फुल फॉर्म म्हणजे “Real time gross settlement (रिअल टाइम ग्रॉस सेटलमेंट)” असा होतो. ज्याचा मराठीत अर्थ होतो “इन्स्टंट ग्रॉस सेटलमेंट किंवा रिअल टाइम पेमेंट”. म्हणजेच, रिअल टाइम आणि ग्रॉस व्हॅल्यूच्या आधारावर एका बँकेतून दुसऱ्या बँकेत निधी हस्तांतरित करण्याची सुविधा.

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) च्या मते, ‘रिअल टाइम’ हा शब्द असे सुचीत करतो कि, हि प्रक्रिया सर्व सूचनांना सोबत प्रोसेस करत असते, म्हणजे जशी एखाद्या व्यक्तीने पेमेंट साठी request केली कि त्या पेमेंट ची प्रोसेस तात्काळ सुरु होणार. असे नाही कि बाकीच्यांचे झाल्यावर मग नवीन transaction चा नंबर लागेल.

आणि दुसरी टर्म ‘ग्रॉस सेटलमेंट’ म्हणजे funds transfer instructions चे सेटलमेंट वैयक्तिकरित्या केले जाते (Order by Order आधारावर).

RTGS म्हणजे काय? | What Is RTGS in Marathi

RTGS चे पूर्ण रूप म्हणजे रिअल टाइम फंड सेटलमेंट आहे आपण पाहिले. RTGS ही एक सतत चालणारी प्रक्रिया आहे. ज्यामध्ये वैयक्तिक किंवा ऑर्डरच्या आधारावर nettting न करता एका खात्यातून दुसर्‍या खात्यात fund transfer केला जातो.

यासाठी तुमचे बँकेत खाते असणे आवश्यक आहे. बँकेत खाते उघडण्याची प्रक्रिया समजून घेण्यासाठी तुम्ही आमची हि पोस्ट वाचू शकतात.

• बँकेत खाते उघडण्याची प्रक्रिया

या सुविधेद्वारे, निधी हस्तांतरणासाठी इतर कोणत्याही बँकेच्या approval ची प्रतीक्षा करण्याची आवश्यकता नसते. म्हणून, कोणत्याही waiting period शिवाय RTGS द्वारे निधी इतर बँकांमध्ये हस्तांतरित केला जाऊ शकतो.

आधी हे एक लक्षात घ्या कि, ही संपूर्ण व्यवस्था फक्त आरबीआयने सांभाळली आहे. त्यामुळे आरटीजीएसद्वारे केलेल्या सर्व सेटलमेंटचीही नोंद केली जाते. त्यामुळे ही सर्वात जलद आणि सुरक्षित फंड ट्रान्सफर सेवा मानली जाते.

RTGS द्वारे कमीत कमी व्यवहार मर्यादा निश्चित केली जाते आणि कमाल मर्यादा म्हणजेच जास्तीत जास्त फ़ंड ट्रान्सफर हे बँकांच्या धोरणांवर आधारित आहे.

या सर्व व्यतिरिक्त, ही प्रणाली RBI द्वारे राखली जात असल्याने, निधीचे सर्व सेटलमेंट त्यांच्या वहीत किंवा रेकॉर्डमध्ये प्रविष्ट केले जातात, ज्यामुळे RTGS देयके अंतिम आणि अपरिवर्तनीय असतात, म्हणजे ते पुन्हा करता येत नाहीत. एकदा झाले कि झाले.

तुम्ही RTGS द्वारे किमान रु 2,00,000 हस्तांतरित करू शकता आणि कमाल मर्यादा नाही, तुमची बँक शाखा तुमच्यासाठी मर्यादा सेट करेपर्यंत तुम्ही तुम्हाला पाहिजे तितका निधी हस्तांतरित करू शकता. त्यामुळे आरटीजीएसचा वापर अधिक पैशांच्या व्यवसायासाठी योग्य असल्याचे यावरून दिसून येते.

या व्यतिरिक्त, इतर निधी हस्तांतरण पद्धतींपेक्षा एक अतिशय महत्त्वाचा फायदा म्हणजे ते सर्व आंतरबँक हस्तांतरणाच्या सेटलमेंट जोखमींना दूर करते आणि ते RBI द्वारे चालवले जाते म्हणून अतिशय सुरक्षित आहे.

पुढे जाण्यापूर्वी NEFT आणि IMPS बद्दल माहित नसेल तर पुढील पोस्ट द्वारे जाणून घ्या –

• NEFT म्हणजे काय, चार्जेस, टायमिंग, फायदे, नुकसान
• IMPS बद्दल सविस्तर माहिती, चार्जेस, टायमिंग, फायदे, नुकसान

RTGS Payment कसे करावे | How to do RTGS Payment in Marathi

आपण RTGS फुल फॉर्म आणि RTGS म्हणजे काय? जाणून घेतले आहे, आता आपण RTGS पेमेंट सेवा कशी वापरली जाते ?हे माहित करून घेऊ. RTGS द्वारे, आपण एका खात्यातून दुसऱ्या खात्यात मोठ्या प्रमाणात रक्कम सहजपणे हस्तांतरित करू शकतो.

हे मुख्यतः बिझनेस मध्ये वापरले जाते. जर तुम्हाला RTGS च्या मदतीने पैसे ट्रान्सफर करायचे असतील, तर तुमच्यासाठी RTGS कसे करावे हे जाणून घेणे खूप महत्वाचे आहे? RTGS करण्याचे तीन मार्ग आहेत, चला तर मग या तीन प्रकारे RTGS पेमेंट करायला शिकूया.

ऑनलाइन RTGS कसे करावे | How to Do Online RTGS Payment in Marathi

• यासाठी तुमच्याकडे इंटरनेट असणे आवश्यक आहे, यामध्ये तुम्हाला RTGS करण्यासाठी बँकेत जाण्याची गरज नाही. तुम्ही घरी बसून किंवा कुठेही RTGS करू शकता.
• ऑनलाइन आरटीजीएस करण्यासाठी, तुम्हाला नेट बँकिंग आवश्यक आहे, तुम्ही आरटीजीएस करण्यासाठी, तुमच्या बँकेत आरटीजीएस सक्षम असणे सर्वात महत्त्वाचे आहे.
• ऑनलाइन RTGS अंतर्गत, तुम्हाला ज्या व्यक्तीच्या खात्यात पैसे हस्तांतरित करायचे आहेत ती व्यक्ती तुम्हाला तुमच्या खात्यामध्ये प्राप्तकर्ता किंवा लाभार्थी ग्राहक म्हणून जोडावी लागेल.
• यासाठी, तुम्हाला ज्या व्यक्तीला प्राप्तकर्ता किंवा लाभार्थी ग्राहक म्हणून जोडायचे आहे त्यांच्या खात्याशी संबंधित काही तपशील भरावे लागतील जसे की बँक खाते क्रमांक, बँकेचे नाव, शाखा आणि शाखा IFSC कोड.
• यानंतर, ही सर्व माहिती तपासण्यासाठी बँकेकडून सुमारे 1 दिवस लागतो. यावेळी, तुम्ही लाभार्थी ग्राहकाला दिलेली सर्व माहिती बँकेद्वारे तपासली जाते, तपासल्यानंतर, लाभार्थी ग्राहक बँकेद्वारे सक्रिय केला जातो.
• त्यानंतर तुम्ही त्या लाभार्थी ग्राहकाला निधी हस्तांतरित करू शकता. अशा प्रकारे तुम्ही RTGS करू शकता.
• तुम्ही लाभार्थी ग्राहकाची बँक-संबंधित माहिती एका वेळेनंतर तुमच्या खात्यात जोडल्यास आणि ती लाभार्थी ग्राहक म्हणून जोडल्यास, तुम्हाला ही प्रक्रिया पुन्हा करण्याची गरज नाही.
• एकदा जोडल्यानंतर, तुम्ही कधीही RTGS करू शकता. तुमच्याकडे प्राप्तकर्त्याच्या बँक खात्याशी संबंधित माहिती नसल्यास, तुम्ही ती तुमच्या खात्यात जोडू शकणार नाही. यासाठी तुमच्याकडे खालील माहिती असणे आवश्यक आहे:-

ऑनलाइन RTGS करण्यासाठी आवश्यक असलेली काही महत्वाची माहिती

• खातेधारकाचे नाव – ज्याला खात्यात जोडायचे आहे त्याचे नाव
• खाते क्रमांक – आरटीजीएस करणार्‍याच्या खात्याचा क्रमांक
• बँकेचे नाव – RTGS करण्यासाठी, त्याचे खाते त्याच्या नावावर कोणत्या बँकेत आहे.
• बँकेच्या शाखेचे नाव – बँकेची कोणती शाखा आहे
• IFSC कोड – बँकेच्या शाखेचा IFSC कोड द्यावा लागेल.

Offline RTGS कसे करावे | How to Do Offline RTGS Payment In Marathi

ऑफलाइन आरटीजीएस करण्यासाठी तुम्हाला बँकेच्या शाखेत जावे लागेल, यासाठी तुम्हाला काही स्टेप्स फॉलो कराव्या लागतील, ऑफलाइन आरटीजीएस कसे करायचे ते जाणून घेऊया.

1. यासाठी तुम्हाला प्रथम तुमच्या बँकेच्या शाखेत जावे लागेल जिथे तुम्हाला स्लिप भरावी लागेल. पैसे जमा करताना तुम्ही ज्याप्रमाणे कोणतीही स्लिप भरता त्याच पद्धतीने ही स्लिप भरावी लागते.
2. या स्लिपमध्ये तुम्हाला ज्या व्यक्तीला पैसे पाठवायचे आहेत त्याचे नाव, त्याचे बँक खाते, बँकेचे नाव, शाखेचे नाव आणि शाखेचा IFSC कोड भरावा लागेल. आणि पाठवायची रक्कम बँकेला सांगितली जाते.
3. तुम्हाला स्लिपमध्ये माहिती भरावी लागेल आणि ती बँकेच्या काउंटरवर जमा करावी लागेल, तुम्ही सूचना स्लिप सबमिट केल्यानंतर, तुमच्या स्लिपमध्ये भरलेली माहिती तुमच्या बँकेद्वारे सेंट्रल प्रोसेसिंग सिस्टममध्ये फीड केली जाईल.
4. माहिती भरल्यानंतर ती आरबीआयकडे जाते, ही प्रक्रिया आरबीआयने पूर्ण केली आहे. यामध्ये, आरबीआय पाठवलेल्या खात्यातून निधी डेबिट करते आणि ज्या खात्यात ते पाठवले जाते त्या खात्यात जमा करते.
5. या प्रक्रियेत RBI द्वारे एक अद्वितीय व्यवहार क्रमांक तयार केला जातो. आरबीआयने प्रक्रिया पूर्ण केल्यानंतर, हा यूटीएन ज्या बँकेतून निधी पाठवायचा आहे त्या बँकेला पाठवला जातो. यानंतर, तुमच्या बँकेद्वारे तीच माहिती इतर बँकेला पाठवली जाईल, ही प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर, तुमच्याद्वारे पाठवलेली संपूर्ण रक्कम लाभार्थीच्या खात्यात जाईल.

चेकद्वारे RTGS कसे करावे | How to do RTGS By Cheque in Marathi

आरटीजीएस करण्याचा तिसरा मार्ग म्हणजे चेकद्वारे आरटीजीएस करणे, ज्यामध्ये तुम्हाला तुमचा फॉर्म तपासावा लागेल. तुम्हाला चेकमध्ये दोन तपशील भरावे लागतील, ज्यामध्ये तुम्हाला तुमच्या नावाऐवजी तुमचे नाव लिहावे लागेल आणि तुम्हाला किती पैसे रुपयांमध्ये पाठवायचे आहेत हे सांगावे लागेल.

यानंतर, तुमच्या चेकवर स्वाक्षरी केल्यानंतर, चेक फॉर्मसोबत संलग्न करा आणि बँकेत जमा करा. तुमचे RTGS केले जाईल.

अशा प्रकारे, तुम्ही RTGS द्वारे 2 लाखांहून अधिक रक्कम सहज पाठवू शकता. RTGS ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही पाठवण्यासाठी 30 मिनिटे लागतात.

जर पैसे 30 मिनिटांच्या आत पाठवले गेले नाहीत, तर ते तुमच्या खात्यात परत केले जातात, बहुतेक वेळा 30 मिनिटांपूर्वी पैसे हस्तांतरित केले जातात.

• मोबाईल बँकिंग माहिती

आरटीजीएस Transaction ची वैशिष्ट्ये | Features of RTGS transaction in Marathi

येथे आम्ही तुम्हाला RTGS व्यवहाराशी संबंधित काही वैशिष्ट्यांबद्दल सांगणार आहे, ज्याबद्दल जाणून घेणे तुमच्यासाठी खूप महत्वाचे आहे:

1. यामध्ये रिअलटाइम ऑनलाइन फंड ट्रान्सफर केले जाते.
2. हे प्रामुख्याने उच्च मूल्याच्या व्यवहारांसाठी वापरले जाते.
3. हे अतिशय सुरक्षित आणि सुरक्षित आहे.
4. हे खूप विश्वसनीय आहे कारण यामागे RBI आहे.
5. यामध्ये त्वरित क्लिअरिंग होते.
6. यासह निधी एकाहून एक आधारावर जमा केला जातो.
7. यामध्ये व्यवहार वैयक्तिक आणि स्थूल आधारावर केले जातात.

RTGS व्यवहार करण्याची वेळ काय असते | RTGS Transaction Timing in Marathi

RTGS व्यवहार तुम्ही बँकेच्या कामकाजाच्या दिवसात बँक उघडल्यावर कधीही करू शकता.

RTGS व्यवहार करण्याची वेळ –

दिवस	वेळ
सोमवार ते शुक्रवार	सकाळी 9 ते 4.30 वा
शनिवार	सकाळी ९ ते दुपारी २

आरटीजीएस व्यवहारासाठी FEES आणि Charges किती आहे | FEES and charges of RTGS Transactions in Marathi

या प्रक्रियेत, प्राप्तकर्त्या बँकेला (ज्या बँकेला पैसे पाठवले जातात) आरटीजीएस व्यवहारासाठी कोणतेही शुल्क आकारले जात नाही. परंतु प्रेषक (जे पैसे पाठवतात), बँक पैसे हस्तांतरित करण्यासाठी काही शुल्क आकारते, जे असे काहीतरी आहे:

आरटीजीएस करण्यासाठी लागणारी फीस आणि चार्जेस –

रक्कम	Fees
रु.2 लाख ते रु.5 लाख	रु.३०/- प्रति व्यवहार
५ लाखाच्या वरील रक्कम	रु.55/- प्रति व्यवहार

RTGS कसा आणि कोणासाठी उपयुक्त आहे?

RTGS म्हणजेच RTGS फुल फॉर्म रिअल टाइम ग्रॉस सेटलमेंट बहुतेक मोठ्या व्यापारी आणि उद्योगपतींद्वारे वापरले जाते कारण आम्हाला कळले आहे की त्याद्वारे 2 लाखांहून अधिक रक्कम हस्तांतरण केले जाते.

त्यामुळे, जे एकाच वेळी 2 लाखांपेक्षा जास्त व्यवहार करतात, ते RTGS वापरू शकतात, ज्यामध्ये त्यांना खूप कमी शुल्क भरावे लागते.

या व्यतिरिक्त, जर एखाद्या व्यक्तीला फार कमी वेळात कुठेतरी मोठी रक्कम पाठवायची असेल, तर तो त्याद्वारे ती रक्कम पाठवू शकतो कारण ती रक्कम RTGS द्वारे 30 मिनिटांपेक्षा कमी वेळात दुसर्‍या खात्यात हस्तांतरित केली जाते. RTGS आजच्या काळात बहुतेक मोठे गुंतवणूकदार वापरतात.

जर एखादी व्यक्ती दररोज मोठे व्यवहार करत असेल तर त्यांना प्रामुख्याने आरटीजीएसची आवश्यकता असते. पाहिल्यास, ते व्यावसायिकांद्वारे अधिक वापरले जातात कारण त्यांना त्यांच्या व्यवसायाशी संबंधित दिवसभरात अनेक वेळा उच्च मूल्याचे व्यवहार करावे लागतात आणि असे उच्च मूल्याचे व्यवहार केवळ RTGS द्वारेच केले जाऊ शकतात. परंतु हे केवळ त्यांच्यापुरते मर्यादित नाही, तर RTGS सामान्य गुंतवणूकदार किंवा व्यक्ती देखील वापरू शकतात.

जर एखाद्या व्यक्तीला INR 2,00,000 किंवा त्याहून अधिक रक्कम त्याच्या एका खात्यातून दुसऱ्या खात्यात किंवा इतर कोणत्याही लोकांच्या खात्यात हस्तांतरित करायची असेल, तर त्याला निधी हस्तांतरणासाठी RTGS वापरावा लागेल. म्युच्युअल फंडामध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी तुम्ही RTGS देखील वापरू शकता.

RTGS आणि NEFT मध्ये काय फरक आहे? | Difference between RTGS and NEFT in Marathi

NEFT हे देखील RTGS सारखे एक मनी ट्रान्सफरचे माध्यम आहे परंतु या दोघांमध्ये बरेच फरक आहेत जे NEFT पेक्षा RTGS चांगले बनवतात. चला तर मग जाणून घेऊया NEFT आणि RTGS मधील फरक.

NEFT हे देखील RTGS सारखे एक मनी ट्रान्सफरचे माध्यम आहे परंतु या दोघांमध्ये बरेच फरक आहेत जे NEFT पेक्षा RTGS चांगले बनवतात जसे कि, पैसे पाठवण्याचे लिमीट, चार्जेस, फ़ंड पाठवताना लागणार वेळ, इत्यादी

RTGS, IMPS आणि NEFT मधील फरक जाणून घेण्यासाठी तुम्ही आमची हि पोस्ट वाचू शकतात.

• RTGS, NEFT, IMPS मध्ये काय फरक आहे?

FAQ: RTGS म्हणजे काय?

निष्कर्ष – What is RTGS in Marathi

आजच्या लेखात, आम्ही तुम्हाला RTGS चे पूर्ण रूप काय आहे याबद्दल तपशीलवार सांगितले आहे. यामध्ये तुम्ही हे देखील शिकलात की RTGS म्हणजे काय, याच्या मदतीने आपण एका बँक खात्यातून दुसऱ्या बँक खात्यात लाखो रुपये सहज ट्रान्सफर करू शकतो.

मला आशा आहे की आजचा हा लेख वाचून तुम्हाला आरटीजीएसशी संबंधित सर्व माहिती मिळाली असेल. तुम्हाला अजून या संबंधी कोणतीही माहिती हवी असल्यास तुम्ही आम्हाला कमेंट मध्ये विचारू शकता. तसेच आजची ही माहिती तुम्हाला कशी वाटली कमेंट करून सांगा.

हे तुमच्या मित्रांसोबत शेअर करा जेणेकरून त्यांनाही ही माहिती मिळू शकेल.

Team, 360Marathi

आमच्या इतर पोस्ट,

• कॅन्सल चेक म्हणजे काय | Cancelled Cheque in Marathi
• CIBIL Score in Marathi | CIBIL स्कोर म्हणजे काय