या वर्षी योगिनी एकादशी 5 जुलै 2021 साजरी केली जाणार आहे. योगिनी एकादशीला श्रीविष्णू पूजनाचं महत्त्व आहे. भक्तिभावनेनं हे व्रत केल्यास पापातून मुक्तता होते. मनोवांच्छित इच्छा पूर्ण होतात, अशी मान्यता आहे.
योगिनी एकादशी काय असते ?
संपूर्ण मराठी महिन्यात २४ एकादशी येतात. एखाद्या वर्षी अधिक महिना आल्यास दोन एकादशी यात जोडल्या जाऊन त्या वर्षी २६ एकादशी येतात.
ज्या वर्षी मलमास किंवा पुरुषोत्तम मास येतो त्या वर्षी याची संख्या वाढून 26 होते. त्यातून ज्येष्ठ महिन्याच्या कृष्ण पक्षात येणार्‍या एकादशीला योगिनी एकादशी म्हणतात.
योगिनी एकादशी मुहूर्त
- एकादशी तिथि प्रारंभ
- जुलै 04, 2021 रोजी सायंकाळी 07 वाजून 55 मिनिटं
- एकादशी तिथि समाप्त
- जुलै 05, 2021 रोजी रात्री 10 वाजून 30 मिनिटं
- 6 जुलैला व्रत सोडण्याची वेळ –
- पहाटे 05 वाजून 29 मिनिटं ते सकाळी 08 वाजून 16 मिनिटं
योगिनी एकादशी आरती
ॐ जय एकादशी, जय एकादशी, जय एकादशी माता ।
विष्णु पूजा व्रत को धारण कर, शक्ति मुक्ति पाता ।। ॐ जय एकादशी…।।
तेरे नाम गिनाऊं देवी, भक्ति प्रदान करनी।
गण गौरव की देनी माता, शास्त्रों में वरनी ।। ॐ जय एकादशी…।।
मार्गशीर्ष के कृष्णपक्ष की उत्पन्ना, विश्वतारनी जन्मी।
शुक्ल पक्ष में हुई मोक्षदा, मुक्तिदाता बन आई।। ॐ जय एकादशी…।।
पौष के कृष्णपक्ष की, सफला नामक है,
शुक्लपक्ष में होय पुत्रदा, आनन्द अधिक रहै ।। ॐ जय एकादशी…।।
नाम षटतिला माघ मास में, कृष्णपक्ष आवै।
शुक्लपक्ष में जया, कहावै, विजय सदा पावै ।।ॐ जय एकादशी…।।
विजया फागुन कृष्णपक्ष में शुक्ला आमलकी,
पापमोचनी कृष्ण पक्ष में, चैत्र महाबलि की।। ॐ जय एकादशी…।।
चैत्र शुक्ल में नाम कामदा, धन देने वाली,
नाम बरुथिनी कृष्णपक्ष में, वैसाख माह वाली।। ॐ जय एकादशी…।।
शुक्ल पक्ष में होय मोहिनी अपरा ज्येष्ठ कृष्णपक्षी,
नाम निर्जला सब सुख करनी, शुक्लपक्ष रखी।। ॐ जय एकादशी…।।
योगिनी नाम आषाढ में जानों, कृष्णपक्ष करनी।
देवशयनी नाम कहायो, शुक्लपक्ष धरनी ।। ॐ जय एकादशी…।।
कामिका श्रावण मास में आवै, कृष्णपक्ष कहिए।
श्रावण शुक्ला होय पवित्रा आनन्द से रहिए।। ॐ जय एकादशी…।।
अजा भाद्रपद कृष्णपक्ष की, परिवर्तिनी शुक्ला।
इन्द्रा आश्चिन कृष्णपक्ष में, व्रत से भवसागर निकला।। ॐ जय एकादशी…।।
पापांकुशा है शुक्ल पक्ष में, आप हरनहारी।
रमा मास कार्तिक में आवै, सुखदायक भारी।। ॐ जय एकादशी…।।
देवोत्थानी शुक्लपक्ष की, दुखनाशक मैया।
पावन मास में करूं विनती पार करो नैया ।। ॐ जय एकादशी…।।
परमा कृष्णपक्ष में होती, जन मंगल करनी।।
शुक्ल मास में होय पद्मिनी दुख दारिद्र हरनी ।। ॐ जय एकादशी…।।
जो कोई आरती एकादशी की, भक्ति सहित गावै।
जन गुरदिता स्वर्ग का वासा, निश्चय वह पावै।। ॐ जय एकादशी…।।
योगिनी एकादशी व्रत कथा :
एकदा धर्मराज युधिष्ठिर म्हणाले की भगवान, मी ज्येष्ठ शुक्ल एकादशीच्या व्रताचे मोठेपण ऐकले. कृपया आषाढ कृष्ण एकादशीची कहाणी सांगा. त्याचे नाव काय? महानता म्हणजे काय? मलाही हे सांगा.
श्री कृष्ण म्हणू लागला की हे राजन! आषाढ़ कृष्ण एकादशीचे नाव योगिनी आहे. या व्रताने सर्व पापांचा नाश होतो. हे या जगात आनंद आणि परलोक मध्ये मुक्ति देणारा आहे. हे तिन्ही जगात प्रसिद्ध आहे. मी तुम्हाला पुराणात सांगितलेली कहाणी सांगतो. काळजीपूर्वक ऐका.
अलकपुरी नावाच्या स्वर्गधाम शहरात कुबेर नावाचा एक राजा राहत होता. ते शिवभक्त होते आणि दररोज शिवची पूजा करायचे. हेम नावाचा एक माळी त्याच्याकडे पूजेसाठी फुले आणत असे. हेमला विशालाक्षी नावाची एक सुंदर स्त्री होती. एके दिवशी तो मानसरोवरहून फुले घेऊन आला, परंतु मोहात पडल्यामुळे तो पत्नीबरोबर हसणे आणि आनंद घेऊ लागला.
इथे राजा दुपारपर्यंत आपला मार्ग पाहत राहिला. शेवटी, राजा कुबेर यांनी नोकरांना जावून माळी न येण्याचे कारण शोधण्याचे आदेश दिले कारण त्याने अद्याप फुले आणली नाहीत. सेवक म्हणाले की पापी एक पापी आहे, त्याने आपल्या पत्नीबरोबर मस्करी केली असेल आणि मजा केली असेल. हे ऐकून कुबेर रागावला आणि त्याला बोलवले.
राजाच्या भीतीने हेम माळी थरथर कापू लागला. राजा कुबेर क्रोधित झाला आणि म्हणाला- ‘अरे पापी! कमी! कामी! तुम्ही माझ्या परमपूज्य देवांच्या, श्री शिवजी महाराजांचा अनादर केला आहे, म्हणूनच मी तुम्हाला शाप देतो की तुम्ही स्त्रीपासून विभक्त व्हाल आणि मृत्यूच्या जगात जाल आणि कुष्ठरोगी व्हाल. ‘
कुबेराच्या शापांमुळे हेम माळी स्वर्गातून खाली पडला आणि त्याच क्षणी तो पृथ्वीवर पडला. तळ मजल्यापर्यंत पोहोचताच त्याच्या शरीरावर पांढरे कुष्ठरोग वाढले. त्याचवेळी त्याची पत्नीही गायब झाली. मृत्यूच्या जगात आल्यानंतर, त्या माळीला खूप दुःख झाले, भयंकर जंगलात गेले आणि अन्न आणि पाणी न भटकले. त्यांना रात्री झोपही येत नव्हती, परंतु शिवपूजनाच्या परिणामामुळे त्यांना मागील जन्माच्या आठवणीचे नक्कीच ज्ञान होते. एके दिवशी फिरत असताना, तो ब्रह्मापेक्षा मोठा आणि ज्यांचा आश्रम ब्रह्माच्या संमेलनासारखा दिसत होता, मार्कशी मार्कंडेयांच्या आश्रमात पोहोचला. हेम माळी तिथे गेली आणि त्याच्या पायाशी पडली.
त्याला पाहून मार्कंडेय म्हणाले, तुम्ही असे कोणते पाप केले आहे, ज्यामुळे ही परिस्थिती उद्भवली आहे. हेम माळी यांनी संपूर्ण कथा सांगितली. हे ऐकून म्हणाले- तू खरोखर माझ्यासमोर खरे शब्द बोललेस म्हणून मी तुझ्या तारणासाठी नवस देतो. जर आपण ज्येष्ठ महिन्यातील कृष्ण पक्षाची योगिनी नावाची एकादशी व्रत ठेवली तर तुमचे सर्व पाप नष्ट होतील.
हे ऐकून हेम माळी खूप प्रसन्न झाले आणि प्रणाम केले. .षींनी त्याला प्रेमाने उचलले. हेम माळी यांनी विधानानुसार योगिनी एकादशी काटेकोरपणे पाळली. या उपोषणाच्या परिणामी तो आपल्या जुन्या स्वरूपाकडे परत आला आणि आपल्या पत्नीबरोबर आनंदाने जगू लागला.
Source : Wikipedia
एकादशी पूजा विधि
- एकादशीच्या दिवशी सकाळी उठून प्रथम स्नान करावे, स्वच्छ वस्त्र परिधान करावे व एकादशीला व्रत करण्याचा संकल्प करावा.
- एक वेदी तयार करा आणि त्यावर मंदिरात पूजा करण्यापूर्वी त्यावर 7 धान (उडीद, मूग, गहू, हरभरा, जव, तांदूळ आणि बाजरी) ठेवा.
- मग आंबे किंवा अशोकाची पाने फुलदाणीत ठेवा आणि वेदीवर ठेवा.
- आता वेदीवर विष्णूची मूर्ती किंवा मूर्ती स्थापित करा.
- त्यानंतर भगवान विष्णूला पिवळ्या फुले, हंगामी फळे आणि तुळशी डाळी अर्पण करा.
- त्यानंतर उदबत्तीच्या सहाय्याने विष्णूजींची आरती करावी.
- संध्याकाळी भगवान विष्णूची पूजा करून फळ घ्या.
- रात्री झोपण्याऐवजी भजन-कीर्तन करताना जागरण करा.
- दुसर्‍या दिवशी एका ब्राह्मणाला भोजन द्या आणि जास्तीत जास्त देणगी व दक्षिणा देऊन त्याला पाठवा.
- यानंतर स्वतःचे अन्न खाऊन उपोषण करा.
योगिनी एकादशी कब है ?
इस साल योगिनी एकादशी 05 जुलाई 2021 को है।
Team 360Marathi.in