मुतखडा लक्षणे व उपाय | Kidney Stone Symptoms And Remedies In Marathi

मुतखडा किंवा किडनी स्टोन, ज्याला वैद्यकीय भाषेत रेनल कॅल्क्युली, युरोलिथियासिस किंवा नेफ्रोलिथियासिस असेही म्हणतात. लघवीमध्ये अनेक विरघळलेली खनिजे आणि क्षार असतात. जेव्हा तुमच्या लघवीमध्ये या खनिजे आणि क्षारांची पातळी वाढते, तेव्हा तुमच्या मूत्रपिंडात दगड तयार होण्याची प्रक्रिया सुरू होते. किडनी स्टोनचा आकार लहान असला तरी त्यावर वेळीच उपचार न केल्यास त्याचा आकारही वाढू शकतो.

जेव्हा किडनीमध्ये काही स्टोन राहतो तेव्हा त्यामुळे फारसा त्रास होत नाही, परंतु काहीवेळा, किडनी स्टोन मूत्रवाहिनीमध्ये, मूत्रपिंड आणि मूत्राशय यांच्यातील नळीमध्ये अडकतात. जर तो दगड मूत्राशयापर्यंत पोहोचला तर तो लघवीद्वारे शरीराबाहेर जाऊ शकतो. मूत्रनलिकेमध्ये दगड जमा झाल्यास तो किडनीतून होणार लघवीचा प्रवाह रोखतो आणि त्यामुळे मूत्रपिंडात वेदना होतात.

म्हणून मुतखडा कशामुळे होतो? आणि मुतखडा झाला हे कसे ओळखावे? यावर लक्ष केंद्रित करून आपल्याला मुतखडा होण्याची लक्षणे माहित करून घेणे आवश्यक आहे, जेणेकरून मुतखडा होण्या आधीच आपण त्यावर उपचार सुरु करू शकू.

म्हून आजच्या या लेखात आम्ही काही मुतखडा लक्षणे आणि उपाय सांगितलेले आहेत, तुम्ही हा लेख काळजी पूर्वक वाचावा,

मुतखडा लक्षणे किंवा किडनी स्टोनची लक्षणे | Kidney Stone Symptoms In Marathi

जरी मुतखड्यामुळे वेदना होत असतील आणि आपल्याला जाणवत असते कि हे मुतखड्यामुळे होत असावे, परंतु त्यासोबत इतरही अनेक लक्षणे असतात जी समजणे फार गरजेचे आहे-

मुतखडा लक्षणे खालिलप्रमाणे –

1. लघवी करताना वेदना होणे हे मुतखडा लक्षण आहे

सामान्यतः लघवी करताना वेदना होत नाहीत. आपण लहान पणापासून असं कधीच अनुभवलं नाहीये, मग अचानक असं का होत आहे? यावर लक्ष केंद्रित करणे गरजेचे आहे. लघवीमार्गात कसलातरी अडथळा आल्याने लघवी करताना वेदना होतात आणि हा अडथळा वर सांगितल्या प्रमाणे त्या दगडाचा असू शकतो म्हणजेच मुतखड्याचा असू शकतो, म्हणून लघवी करताना वेदना होणे हे मुतखडा होण्याचे लक्षण असू शकते. वेदना जास्त होत असल्यास त्वरित डॉक्टरांना भेटणे अनिवार्य आहे.

2. वारंवार लघवी येणे (पण लघवी होत नाही) मुतखडा होण्याचे लक्षण आहे

खूप कमी लघवी होणे हे देखील मुतखड्याचे लक्षण आहे. याचे कारण असे की मूत्रपिंडात असलेले खडे मूत्रमार्गातून जातात. हे दगड मूत्राशय अवरोधित करतात, ज्यामुळे लघवीचा स्त्राव अवरोधित होतो.

वाचा – (सोपे उपाय) लघवीला वारंवार जावे लागणे घरगुती उपाय, कारणे, लक्षणे

3. लघवी करताना रक्त येणे हे मुतखडा लक्षण आहे

मुतखडा झालेला असल्यास कुठलाही त्रास किंवा वाईट अनुभव हा फक्त अडथळा झाल्यानेच होतो, मग तो खडा जेव्हा मूत्रपिंडाद्वारे मूत्रमार्गात प्रवेश करतो आणि लघवी आल्यावर लघवी चा मार्ग तो अडवतो. जेव्हा मूत्राशयात आकुंचन होते तेव्हा त्यातून रक्त येऊ लागते आणि ते लघवीने बाहेर येते. म्हणून हे मुतखडा झाल्याचे लक्षण आहे.

4. मळमळ आणि उलटी होणे मुतखड्याचे लक्षण असू शकते

मळमळ आणि उलट्या हे देखील किडनी स्टोनचे लक्षण आहे. असे घडते कारण खडे तुमची किडनी ब्लॉक करतात. हे मूत्राशयाचा रस्ता देखील अवरोधित करते. हे तुमच्या पचनसंस्थेला देखील नुकसान पोहोचवते, ज्यामुळे मळमळ आणि उलट्या सारख्या समस्या उद्भवू शकतात.

5. लघवीचा वास येणे किडनीस्टोन चे लक्षण आहे

किडनी स्टोन तयार होण्यापूर्वीच आपले शरीर आपल्याला अनेक प्रकारचे सिग्नल देऊ लागते. किडनी स्टोनची लक्षणे वेळीच ओळखून योग्य उपचार केले तर फारसा त्रास सहन करावा लागत नाही. खरं तर, किडनी स्टोन हा खूप वेदनादायक आजार आहे. अशा स्थितीत रुग्णाला तीव्र वेदना होतात जे काही वेळा असह्य होतात. किडनी स्टोनमुळे खालच्या ओटीपोटात वेदना होतात. वारंवार लघवी करण्याची इच्छा होते, लघवीचा रंग गडद होतो, लघवी चा वास येऊ लागतो.

6. लघवीचा रंग गडद होणे मुतखडा लक्षण असू शकते

जेव्हा लघवीचा रंग सतत बदलू लागतो, तेव्हा तुम्ही ते काळजीपूर्वक पहावे. लघवी रक्तासारखी दिसली तर किडनी स्टोन असण्याची शक्यता जास्त असते. जेव्हा मूत्राशयात आकुंचन होते तेव्हा त्यातून रक्त येऊ लागते आणि ते लघवीने बाहेर येते.

7. पाठीचा कणा, ओटीपोटात वेदना आणि पेटके येणे सुद्धा मुतखडा लक्षण असू शकते

सामान्यतः मुतखड्याचे लक्षणे दिसत नाहीत परंतु जेव्हा लघवीमार्गात दत्तला निर्माण होतो तेव्हा तीव्र वेदना होतात आणि पाठीचा कणा, ओटीपोटात वेदना आणि पेटके यायला सुरवात होतात म्हणून हे सुद्धा मुतखडा लक्षण असू शकते.

वाचा – लघवीच्या जागी जळजळ होणे कारणे, लक्षणे,आणि घरगुती उपाय

8. ताप किंवा घाम येणे इ. हे सुद्धा मुतखडा होण्याचे लक्षण आहे

किडनी स्टोनवर उपचार न केल्यास, खूप ताप आणि थंडी वाजून येणे ही समस्या कायम राहते. यामुळे मूत्रमार्गात संसर्ग (किंवा UTI) होण्याची शक्यता वाढते. या स्थितीत रुग्णाने ताबडतोब डॉक्टरकडे जावे.

9. बसण्यास त्रास होणे किडनी स्टोन चे लक्षण असू शकते

जेव्हा किडनी स्टोन मोठा होतो तेव्हा शरीरात दाब पडतो, ज्यामुळे रुग्णाला बसणे कठीण होते. त्याला आरामदायी स्थितीत झोपताही येत नाही. याच कारणामुळे किडनी स्टोनचा त्रास असलेले अनेक लोक बसतांना वेदनेचा अनुभव घेताना दिसतात.

किडनी स्टोनचा धोका पुढील लोकांना जास्त असतो –

• 80% रुग्ण पुरुष असतात.
• ज्या रुग्णांना वारंवार मूत्रमार्गात संक्रमण होते
• 20 ते 49 वयोगटातील व्यक्ती
• कुटुंबातील लोक ज्यांना किडनी स्टोन झाल्याचा इतिहास आहे
• ज्या व्यक्तींच्या रक्तात यूरिक ऍसिडचे प्रमाण जास्त असते त्यांना युरिक ऍसिडपासून किडनी स्टोन होण्याची शक्यता असते.
• गर्भधारणेदरम्यान प्रोजेस्टेरॉनचा स्राव वाढल्याने लघवी कमी होते, ज्यामुळे दगड तयार होतात.
• गरोदरपणात लघवीतून कॅल्शियम उत्सर्जित झाल्याने किडनी स्टोन होण्याचे प्रमाण वाढते.
• लघवीचे प्रमाण कमी झाल्याने किंवा मूत्रात किडनी तयार करणाऱ्या घटकांचे प्रमाण वाढल्याने किडनी स्टोन तयार होतात.
• पाणी किंवा द्रवपदार्थाच्या कमतरतेमुळे किंवा परिश्रम, व्यायाम, अतिसार यांमुळे निर्जलीकरण, किडनी स्टोनची शक्यता वाढते.
• युरिनरी ट्रॅक्ट इन्फेक्शनमुळे नायस्टॅगमस होतो आणि त्याचे क्षार जमा होऊन मुतखड्यात बदलतात.

वाचा – जाणून घ्या, लघवी पिवळी होण्याची कारणे सविस्तर

मुतखडा घरगुती उपाय मराठीत| Home Remedies For Kidney Stone

भरपूर द्रवपदार्थ प्यायल्याने किडनीतील खडे निघून जाण्यास आणि नवीन खडे तयार होण्यापासून रोखण्यास मदत होते. पुरेशा प्रमाणात पाणी प्यायल्याने अवांछित पदार्थ बाहेर पडत नाहीत तर तुमच्या मूत्रमार्गातून दगड आणि घाण बाहेर काढण्यातही मदत होते.

तुम्ही खालील पदार्थांचे सेवन देखील करू शकता-

• लिंबाचा रस
• डाळिंबाचा रस
• अँपल सायडर व्हिनेगर
• गहु च्या ज्वाराचा जूस
• राजमा रस्सा

पुरुषांमध्ये मुतखडा वाढवणारे पदार्थ कोणते आहेत?

असे काही पदार्थ आहेत जे पुरुषांमध्ये किडनी स्टोन वाढवतात, जसे की-

• पालक
• भेंडी
• फ्रेंच फ्राईज
• रास्पबेरी
• रताळे
• बदाम

वाचा – मासिक पाळीत जास्त रक्तस्त्राव का होतो? त्यावर उपाय काय?

मुतखडा झाल्यास ही काळजी घ्या

किडनी स्टोन झाल्यास, स्टोनवर लवकरात लवकर उपचार करावेत. किडनी स्टोन टाळण्यासाठी आहार आणि जीवनशैलीत काही बदल केले पाहिजेत. जसे-

• ज्या व्यक्तींना कॅल्शियम ऑक्सलेट किडनी स्टोनचा त्रास आहे त्यांनी ऑक्जालेट युक्त आहार घेऊ नये. असे पदार्थ आहेत – शेंगदाणे, पालक, बीटरूट, शीशम बियाणे, चॉकलेट, रताळे.
• जास्त प्रथिने घेऊ नका.
• सोडियम जास्त प्रमाणात घेऊ नका. जंक फूड, कॅन केलेला अन्न आणि मिठाचे अतिसेवन टाळा.
• पालक, संपूर्ण धान्य इत्यादींमध्ये ऑक्सलेट पुरेशा प्रमाणात आढळते. त्याचे सेवन करू नका.
• टोमॅटो बियाणे, वांग्याचे दाणे, कच्चा तांदूळ, उडीद, हरभरा यांमुळे स्टोनचा त्रास होण्याची शक्यता असते. जास्त पाणी प्या आणि कोल्ड ड्रिंक्सचे सेवन करू नका, त्यात असलेले फॉस्फोरिक अॅसिड स्टोनचा धोका वाढवते.
• शरीरात युरिक अॅसिड वाढू देऊ नका, त्यामुळे मांसाहार अजिबात करू नका.

वाचा – पोटातील नळ फुगणे यावर सोपे घरगुती उपाय

निष्कर्ष – मुतखडा लक्षणे व उपाय

किडनी स्टोन किंवा मुतखडा म्हणजे खनिजे आणि क्षार यांचा बनलेला घनसाठा. त्यांचा आकार लहान ते मोठ्या पर्यंत असू शकतो. हे मूत्रपिंड किंवा मूत्रमार्गात आढळते निर्माण करते. ज्यामुळे आपल्याला तीव्र वेदनांना सामोरे जावे लागते. म्हणून त्वरित मुतखडा झाल्याचे समजणे महत्वाचे आहे. त्यासाठीच आम्ही आजचा लेख तुमच्या साठी बनवला जेनेकरून मुतखडा होण्याचे लक्षणे काय असतात? याचे ज्ञान तुम्हाला होईल.

अशा करतो तुम्हाला आमची हि पोस्ट नक्कीच आवडली असेल आणि तसे असल्यास आपल्या मित्र परिवाराला शेअर करायला विसरू नका, शिवाय काही समस्या असल्यास कॉमेंट करून विचारा आम्ही लवकरात लवकर उत्तर देऊ. धनवाद.

FAQ – मुतखडा होण्याची लक्षणे आणि उपाय

आमचे इतर आरोग्य विषयक लेख,

मधुमेहाची माहिती – प्रकार, लक्षणे, कारणे, दुष्परिणाम, उपचार
मासिक पाळी नंतर किती दिवसांनी संबंध ठेवावे किंवा मासिक पाळी नंतर गर्भधारणा कधी होते?
हेल्थ इन्शुरन्स म्हणजे काय | मेडिक्लेम पॉलिसी मराठी माहिती
लो ब्लड प्रेशर साठी घरगुती उपाय, आहार
गर्भधारणा टिप्स

Team, 360Marathi